Κάθε φορά που κάνουμε λόγο για την υποδοχή του έργου του Παναγιώτη Κονδύλη στη χώρα όπου γεννήθηκε, ψηλαφούμε ένα πρόβλημα. Υποδοχή θα πει σχετισμός, συνάντηση. Αυτή η συνάντηση του Κονδύλη και των βιβλίων του με τους Έλληνες μελετητές του, απλούς αναγνώστες και σχολιαστές, υπήρξε εξ αρχής προβληματική, και παραμένει τέτοια ώς σήμερα, δέκα χρόνια από τον πρόωρο θάνατό του.

Ἡ κατ’ αρχὴν σωστὴ ἀντίληψη ὅτι φύση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ πολιτισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ σημαίνει, ὅπως πολλοὶ ἀρέσκονται νὰ ἑρμηνεύουν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀποδεσμεύεται ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς καθορισμοὺς καὶ νὰ διαμορφώνεται κατὰ τὸ δοκοῦν ἢ νὰ σχεδιάζει ἐλεύθερα τὴν ὕπαρξή του στὸν κόσμο ἀποκλειστικὰ σύμφωνα μὲ πολιτιστικὰ κριτήρια.

Η κατάτμηση της κοινωνίας σε άτομα άρχισε βέβαια όταν με τις προόδους της εκβιομηχάνισης οι φυσικές βιοτικές συνομαδώσεις (πατριαρχική οικογένεια, οικιακή κοινότητα, πατριά, χωριό) έγιναν για πρώτη φορά στην ιστορία οικονομικά άχρηστες, και μάλιστα επιζήμιες. Ωστόσο η αστική κοινωνία ούτε γνώρισε σε ακραία μορφή ούτε και χαιρέτησε την τάση αυτήν. Όπως ξέρουμε, διατήρησε την πίστη στους ουσιακούς δεσμούς και στις κοινωνικές προϋποθέσεις του ατόμου και θεωρούσε την οικογένεια ως φυσικό κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού.

Μπορεί να υπάρξει μαζική κοινωνία, όμως δεν μπορεί να υπάρξει μαζική δημοκρατία δυτικού τύπου, όταν λείπει εκείνη η περίσσεια υλικών αγαθών, η όποια έχει ως συνέπεια τη σχεδόν αυτόματη σύνδεση της έννοιας του πολίτη (ως citoyen) με την έννοια του καταναλωτή. Βέβαια δεν πρόκειται για σύνδεση τυπικονομική ή συνταγματική, αλλά για κάτι πολύ βαθύτερο: μια κοινωνία, η όποια ξεπερνά τη σπάνη των αγαθών και θέτει στη διάθεση των μελών της καταναλωτικά αγαθά σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες, αναγκαστικά δομείται ως μαζική δημοκρατία.

Σε μία και μόνη περικοπή γράφει ο Clausewitz ότι «η πολιτική συνενώνει και ισορροπεί εντός της όλα όσα εξυπηρετούν την ανθρωπιά.» Η φράση αυτή ερμηνεύτηκε με την έννοια ότι για εκείνον η πολιτική δεν είναι απλώς αγώνας ισχύος. Ωστόσο η ανάλυση των συμφραζομένων δείχνει ότι μία τέτοια ερμηνεία είναι τουλάχιστον βιαστική.

Ο Τερεντιανός, με το επώνυμο Maurus (λόγω καταγωγής από τη Μαυριτανία) έζησε πιθανώς στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ. Το libelli είναι ο πληθυντικός της λατινικής λέξης libellus, υποκοριστικό του liber, που σημαίνει βιβλίο, βίβλος, φιλύρα, το ενδότερον του δέντρου λέπος.[1] Ο William Camden χρησιμοποίησε τη φράση «Pro captu lectoris habent sua fata libelli» στον πρόλογο της Britannia (1607), της πρώτης χωρογραφικής έρευνας για τα νησιά της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας.

Πολύ πριν απειληθούν από την Επανάσταση, τα σημαντικότερα μέλη των ανώτερων στρωμάτων της φεουδαλικής κοινωνίας ή της κοινωνίας του ancien regime ζούσαν αναπτύσσοντας έντονη δραστηριότητα με πρωταρχικό σκοπό τους να βελτιώσουν την κοινωνική τους θέση ισχύος μέσω της απόκτησης αξιωμάτων και πλούτου.

Magnus στα λατινικά σημαίνει μέγας, πολύς, έξοχος, διαφέρων, δεινός, φοβερός, ισχυρός, δεινός, σπουδαίος, θαυμαστός

Η λατινική λέξη casus έχει διάφορες σημασίες· σημαίνει καταρχάς πτώση, κατάπτωση· μεταφορικώς σημαίνει ολίσθημα, σφάλμα, σύμπτωμα, συμβεβηκός, συμβάν, κίνδυνος· δηλώνει ακόμη τον καιρό, την ευκαιρία, την αφορμή: «casus pugnandi» είναι ο καιρός του μάχεσθαι· bello σημαίνει πόλεμος· η λέξη προέρχεται από το απαρχαιωμένο buellum, που δήλωνε τη διμαχία· «dellum civile» είναι ο εμφύλιος, ο επιδήμιος πόλεμος

Όταν η στατική της societas civilis υποχώρησε μπροστά στη δυναμική του καπιταλισμού, δεν μπορούσε πια να γίνει λόγος για συντηρητισμό με την ανόθευτη έννοια της διαφύλαξης μιας θεόδοτης, αιώνιας και ιεραρχικής τάξης επί της γης.