Αρκάς: «Ο Ιεροεξεταστής»

Οι μόνες αισθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις είναι η γεύση και η αφή, που, όπως φαίνεται, λειτουργούν από κοινού, αφού πέρα από την ομοιότητα ότι ενεργοποιούνται με άμεση επαφή με το σώμα (χωρίς, δηλαδή, εξωτερικό ενδιάμεσο) η μία (γεύση) λειτουργεί ως προέκταση της άλλης (αφή): «Τα απτά και οι γεύσεις, όμως, ενεργούν πάνω στα σώματα· γιατί, αν δεν τα επηρέαζαν από τι θα έπασχαν τα άψυχα και θα αλλοιώνονταν;»

Το αισθητήριο όργανο δεν έχει άλλη επιλογή από το να σχετιστεί με το χειροπιαστό μέγεθος που θα το καθορίσει. Η αίσθηση, όμως, ανήκει στα άυλα, στην ικανότητα της αντίληψης που ασφαλώς δεν είναι χειροπιαστή, όσο κι αν μπορεί να γεννήσει συγκεκριμένα συμπεράσματα ή συναισθήματα. Η διαφοροποίηση, όμως, αυτή της ουσίας τους δεν αφορά το καθημερινό πεδίο της πρακτικής εφαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, όταν το αισθητήριο όργανο δε συνδυάζεται από την υποσχόμενη αίσθηση, στερείται νοήματος, όπως οτιδήποτε στερείται από θέση αρχής τη δυνατότητα της ολοκλήρωσης της αποστολής του.

Ταυτόχρονα, ο Καστοριάδης, άρχισε να εργάζεται και ως επαγγελματίας οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ (1948-70) και τα κείμενά του ήταν ένας ακόμη λόγος για να γράφονται με διάφορα ψευδώνυμα, όπως Paul Gardan κ.λπ. Μέσα από κάθε γραμμή “που συνθέτει σαν μουσικός”, το Παρίσι είναι η πόλη που δυναμώνει τη σκέψη του. Στο Παρίσι ο Σίγκμουντ Φρόιντ θα τον επηρεάσει καθοριστικά. Διαβάζοντας Φρόιντ είδε καθαρά τι έλειπε από τον Μαρξ. Αυτό ήταν, το ανθρώπινο υποκείμενο… Το έργο του είναι μία συνεχής κριτική, στην οποία μπορεί να δοθεί μία κριτική ερμηνεία. Οι δύο πυλώνες της καστοριαδικής δημιουργίας είναι: “η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας” και “η αυτονομία”. Ο Καστοριάδης συνέβαλε σε πολλούς τομείς της σκέψης.

Το βιβλίο αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην καταγραφή του πολιτισμού της ελληνικής υπαίθρου και απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να γνωρίσουν την αυθεντική ζωή της Ηπείρου μέσα από τις ζωντανές φωνές των ανθρώπων της. Ένα μοναδικό οδοιπορικό μνήμης και παράδοσης. 

Η ελληνική γλώσσα, με την οικονομία και την ευελιξία της, αξιοποιεί αυτά τα στοιχεία για να δημιουργήσει εκφράσεις που αποτυπώνουν με ακρίβεια και χιούμορ την ανθρώπινη εμπειρία, μέρη που τα συναπαρτίζουν, όπως και τις εργασίες που συνδέονται με αυτά. Χωρίς καμία ματαιοδοξία για εξαντλητική κάλυψη του θέματος, θα εξετάσουμε βασικές σχετικές λέξεις που χρησιμοποιούμε στον καθημερινό λόγο. Αυτονοήτως δυσέντακτο το υλικό σε κατηγορίες, άρα εξίσου δυσχερής η κατηγοριοποίηση, αδρομερώς όμως θα μπορούσε να έχει την ακόλουθη μορφή…

«Την κοινήν ανάστασιν προ του Σού πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ Θεός. Όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, Σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν: Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»

Τα μαθηματικά, η γλώσσα των αριθμών και των σχημάτων, δεν είναι μόνο μια αφηρημένη επιστήμη που εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ των ποσοτήτων. Είναι, επίσης, μια βαθιά ανθρώπινη δημιουργία. Είναι μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και τη θέση μας μέσα σε αυτόν. Δεν είναι τυχαίο που τόσο πολύ βαθιά και διαχρονικά συνδέθηκαν με τη φιλοσοφία.

Η γλώσσα μας, ως καθρέφτης της σκέψης μας, φέρει τα σημάδια αυτής της προσπάθειας. Μαθηματικές έννοιες και διαδικασίες έχουν εισχωρήσει στην καθημερινή μας επικοινωνία, εμπλουτίζοντάς την με νέες σημασίες και μεταφορές.

Η χένα είναι η γνωστή κόκκινη βαφή (φυτικής προέλευσης). Στο λεξιλόγιο των παλιών κυρίως Ηπειρωτών η χένα λέγεται οκνά (θηλυκό) ή και κνα (ουδέτερο). Υπάρχει μάλιστα η έκφραση «Απόμεινε σαν τη Σούλτω (Σουλτάνα) με την οκνά», δηλαδή έμεινε στα κρύα του λουτρού. Η έκφραση προέρχεται από το τουρκικό Kına gecesi, τη «βραδιά χένας», δηλ. το τελετουργικό βάψιμο χεριών στο σπίτι της νύφης την παραμονή του γάμου (τηρουμένων των αναλογιών, θα λέγαμε ότι ήταν το bachelor party της εποχής!). Η Σούλτω (Σουλτάνα), λοιπόν, έμεινε με τα χέρια βαμμένα, αφού ο γαμπρός δεν εμφανίστηκε. 

Ειδικότερα, υπάρχει μια αξιοσημείωτη ομάδα λέξεων που χαρακτηρίζουν μειωτικά κάποιον με βάση τα σχετικά με τη γέννησή του. Για παράδειγμα, οι λέξεις «κυττάρι» και «απόρριμμα». Η μεν πρώτη σημαίνει τον πλακούντα των θηλαστικών: «Τό ’καμε το κυττάρι η γίδα… Είναι γερά κι τα κατσίκια κι η γίδα». Στα νεογέννητα μωρά λέγεται «ύστερο» ή «ντύμα». Όταν χρησιμοποιείται η λέξη «κυττάρι» για άνθρωπο, η μειωτική σημασία είναι έντονη, εφόσον η λέξη κανονικά αναφέρεται στα ζώα.