Η Δύση θα επιθυμούσε να παρουσιάσει τη νίκη της αόπλως και μόνο ως νίκη της Ελευθερίας με κεφαλαίο, όμως στην πραγματικότητα έχει να κάμει κάτι πολύ πιο συγκεκριμένο: πρέπει να φέρει εις πέρας, με τα δικά της πρόσημα και υπό τη δική της αιγίδα, τη συνύφανση τού πλανητικού και του κοινωνικού στοιχείου, την οπαία έθεσε στην ημερήσια διάταξη η ιστορία του 20ου αι. – πρέπει δηλαδή να επιβάλει σε πλανητική κλίμακα το δικό της σχέδιο κοινωνικής οργάνωσης.

Καθώς ο αντικομουνιστικός αγώνας της Δύσης διεξάχθηκε προγραμματικά στο όνομα του φιλελευθερισμού, εδραιώθηκε η οπτική άπατη ότι η κατάρρευση του απαρχαιωμένου κομμουνισμού ισοδυναμεί με τη νίκη του αειθαλούς φιλελευθερισμού. Τούτη η έννοια του φιλελευθερισμού ήταν ωστόσο αόριστη και κανονιστικά φορτισμένη, επομένως συνιστούσε μάλλον μιά ιδεολογική παρά μιά κοινωνική ένδειξη. Ως κοινωνική ένδειξη μπορεί να θεωρηθεί μόνο μιά επεξηγηματική προσθήκη που συχνά χρησιμοποιούνταν στις μάχες της προπαγάνδας, ότι δηλαδή ο δυτικός φιλελευθερισμός δεν σημαίνει ταξικά προνόμια, αλλά ανοιχτή κοινωνία, ίσες ευκαιρίες και ευημερία, όπως επίσης και κοινωνική προστασία, για όλους.

Βεβαίως, ο Έλληνας έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όμοια μ’ εκείνα των αρχαίων κατοίκων της Ελλάδας, τα οποία δεν υπάρχουν με κανέναν τρόπο ίδια (κοινά) σε άλλα σύγχρονα έθνη: περιέργεια, κενοδοξία, φιλοδοξία, πανουργία κτλ., αν και συναντώνται σε όλα τα έθνη, λιγότερο ή περισσότερο, μαζί με άλλες ιδιότητες χαρακτηρίζουν κυρίως τους σύγχρονους Έλληνες, παρά οποιονδήποτε άλλο λαό· τέτοια γνωρίσματα, στο σύνολό τους, συμφωνούν θαυμάσια με τον χαρακτήρα που αποδίδεται στους αρχαίους Έλληνες. Η ομοιότητα δεν περιορίζεται μόνο στα ηθικά προτερήματα ή ελαττώματα.

Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε «πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα», αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση.

Κι αν – παρ’ ελπίδα – υπάρξει κάποιος τύραννος που θα τολμήσει να υψώσει τη φωνή απέναντι στην ισχύ που τον εξέθρεψε, θα γνωρίσει άμεση εξόντωση. Γιατί δεν πρέπει να χάνονται οι ρόλοι, κι ο καθένας πρέπει να ξέρει τα όριά του. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι προτιμότερο να τακτοποιούνται αυτές οι δουλειές στο παρασκήνιο. Δε χρειάζεται να τα ξέρει ο κόσμος όλα. Η ισχύς πρέπει να κάνει τη δουλειά της διακριτικά. Δεν υπάρχει λόγος να προκαλεί.

Ο Θηραμένης αποδεικνύεται ότι είχε δίκιο. Η ανεξέλεγκτη βία και η κατάφωρη αδικία υπονόμευσε ανεπανόρθωτα το καθεστώς. Η δράση δεν μπορεί παρά να φέρει αντίδραση. Η μετριοπάθεια θα ήταν ο ορθότερος δρόμος, αφού θα επέφερε τη συναίνεση, δηλαδή την ασφαλή υποταγή. Οι Τριάντα ήταν αδύνατο να το καταλάβουν αυτό. Εξαγρίωσαν τον κόσμο ξεπερνώντας τα όρια της ανοχής του.

Έκθεση Δοξιάδη: Οι θυσίες της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Επιμέλεια: Γ. Ξένος & Ν. Δημητριάδης από το Άρδην τ. 99

Η έκθεση Δοξιάδη παρουσιάζει τις καταστροφές που προκάλεσε η τριπλή κατοχή (Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι) την περίοδο 1941-1944. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται ο οικονομικός πόλεμος, δηλαδή η ελάττωση της παραγωγής την περίοδο της Κατοχής. Ακολούθως παρουσιάζονται οι καταστροφές των τεχνικών έργων, οι καταστροφές πόλεων και χωριών από τους κατακτητές, τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος στις ζωές των κατοίκων (φτώχεια, θάνατοι από πείνα κ.ά.).

Και τίθεται το ερώτημα: ξεσηκωμένοι πληθυσμοί που οπλίστηκαν αυτοσχεδίως και αντιμετώπιζαν έναν οργανωμένο στρατό, γιατί να είχαν τόσο μεγάλο καημό για Σύνταγμα; Το επίσημο πρόσχημα έλεγε ότι οι δυτικές κυβερνήσεις θα παρεξηγούσαν τον Αγώνα ως καρβουνιάρικο αν δεν επιδεικνυόταν ένα Σύνταγμα. Ο Διαμαντούρος αναπτύσσει το γνωστό επιχείρημα ότι οι ντόπιες δυνάμεις αγνοούσαν την έννοια του εθνικού κράτους, της κεντρικής εξουσίας, της οργανωμένης διοίκησης – και σωστά.

Ο Καμύ δεν συμφωνεί με τον Σαρτρ στο θέμα της ελευθερίας. Γι’ αυτόν ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος παρά μόνο για να διαλέξει σε τι θα δώσει νόημα ή όχι στη ζωή του. Όσο κανείς δεν προσπαθεί να δώσει νόημα στη ζωή, επιμένει να την διανύει μέσα σε μια μηχανικότητα χωρίς ουσία. Όταν όμως συνειδητοποιεί την κατάστασή του και αναλογίζεται πάνω σ’ αυτή, τότε έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματική της σημασία και ψάχνει να βρει αυτό που θα τον κάνει ευτυχισμένο.

Ο Θηραμένης έμεινε στην ιστορία ως ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Η άποψη του μετριοπαθή ολιγαρχικού, που στάθηκε ανάμεσα στις δημοκρατικές στρεβλώσεις και την τυραννική ασυδοσία είναι ίσως η επικρατέστερη. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε καιροσκόπος και λαϊκιστής, βαθύτατα αντιδημοκρατικός κι όταν το έφερναν οι περιστάσεις αδίστακτος. Προφανώς οραματιζόταν ένα πολίτευμα όπως της Σπάρτης. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν είχε καμία αναστολή να παίξει το σπαρτιατικό παιχνίδι, όταν παρέμενε στο Λύσανδρο αφήνοντας τους Αθηναίους να λιμοκτονήσουν.