Ο 21ος αιώνας, ο αιώνας της βιογενετικής, της παγκοσμιοποίησης των διαδικτύων, της μεγάλης φτώχειας των πολλών και του τεράστιου πλούτου των ελαχίστων, της φαντασιακής δημοκρατίας και της πραγματικής ολιγαρχίας μας προκαλεί σε μια νέα ανάγνωση και του Αριστοτέλη και του διαφωτισμού.

Επειδή ονόμασα την πρώτη πηγή των ιδεών μας αίσθηση, θα ονομάσω αυτήν εδώ τη δεύτερη πηγή ιδεών διαλογισμό (διαστοχασμό), γιατί απ’ αυτή την πηγή η ψυχή δέχεται ιδέες, που η ίδια τις δημιουργεί διαλογιζόμενη (διαστοχαζόμενη) πάνω στις δικές της ενέργειες.

Ευτυχώς για τα ελληνικά γράμματα, οι τραυματικές εμπειρίες που έζησε ο Μοισιόδακας στα πρώτα χρόνια της αγωγής δεν επηρέασαν τη θέλησή του για μάθηση και για ένα ανθρωπινότερο εκπαιδευτικό σύστημα. Έτσι, το 1752 τον βρίσκουμε στη Θεσσαλονίκη, όπου παρακολουθεί τα μαθήματα του λόγιου Ιαννακού, τον οποίο περιγράφει ως «άνδρα κατατετριφότα την ηλικίαν πάσαν εν τω αριστοτελισμό».