Λαμβάνοντας αφορμή από τα γεγονότα της Κέρκυρας και τις εκεί βαρβαρότητες (βλ. ΘΟΥΚ 3.69.1–3.81.5), ο Θουκυδίδης ανατέμνει στο σημείο αυτό την ανθρώπινη ψυχή και αναπτύσσει την παθολογία του εμφύλιου πολέμου.

Όταν πια κατέστη σαφές ότι οι αθηναϊκές ενισχύσεις στη Σικελία δεν απέφεραν τα αναμενόμενα, κι ότι η αιφνιδιαστική επίθεση στις Επιπολές δεν μπόρεσε να ανατρέψει τη σε βάρος των Αθηναίων κατάσταση, ο στρατηγός Δημοσθένης πρότεινε την άμεση επιστροφή στην Αθήνα. Σκεπτόμενος καθαρά ορθολογιστικά απεφάνθη ότι δεν είχε κανένα νόημα να εξαντλήσουν το στράτευμα σ’ έναν τόσο αβέβαιο αγώνα στις Συρακούσες, τη στιγμή που ο εχθρός οχύρωνε τη Δεκέλεια φέρνοντας σε φοβερά δύσκολη θέση την Αθήνα.