Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι απόγονοι του Ηρακλή, μετά το θάνατο του Ύλλου και το διωγμό τους από την Πελοπόννησο, κατέφυγαν στην ηπειρωτική Ελλάδα, την οποία εξούσιαζε ο Δώρος, γιος του Έλληνα και γενάρχης των Δωριέων.

Η σπαρτιατική πολιτεία έμοιαζε περισσότερο με στρατόπεδο παρά με μια συνηθισμένη κοινωνία ανθρώπων, αφού οι Σπαρτιάτες δεν έτρωγαν στα σπίτια τους, αλλά όλοι μαζί σε δημόσια συσσίτια ή φειδίτια, στα οποία όφειλαν όλοι να παρευρίσκονται, χωρίς να εξαιρούνται ούτε οι βασιλιάδες. Μόνο οι έφοροι, όπως είδαμε, εξαιρούνταν από αυτή τη διατροφή.

Οι περίοικοι ήταν επίσης ελεύθεροι και μάλιστα πολίτες, όχι όμως της Σπάρτης αλλά των υπόλοιπων πόλεων της Λακωνικής. Μόνο οι πολίτες της Σπάρτης διαχειρίζονταν τις υποθέσεις όλης της πολιτείας, ενώ οι περίοικοι κυβερνούσαν μόνο την ίδια τους την πόλη, πάντα όμως κάτω από την επίβλεψη της Σπάρτης.

Η διαχείριση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών υποθέσεων ήταν στα χέρια των εφόρων, οι οποίοι, αν και διέθεταν «μεγάλη εξουσία, που ισοδυναμούσε με τυραννία», δεν ήταν υπόλογοι ούτε στη γερουσία ούτε στην αγορά του δήμου και ακόμα λιγότερο στους βασιλιάδες. Έδιναν λόγο μόνο στους διαδόχους τους.

Εις τοιαύτα λοιπόν κατέληξε συμπεράσματα η έρευνά μου περί των παλαιών, ως προς τα οποία δεν ημπορεί κανείς να δώση πίστιν εις όλας τας υπαρχούσας παραδόσεις. Διότι οι ανθρώποι αποδέχονται εξ ίσου αβασανίστως όσα εξ ακοής μανθάνουν περί των παρελθόντων πραγμάτων, και όταν ακόμη αναφέρωνται εις την ιδικήν των χώραν.

Και αφού, διά του κοινού αγώνος, απέκρουσαν τους Πέρσας, ολίγον χρόνον ύστερον οι Έλληνες, και όσοι είχαν αποσείσει τον ζυγόν του βασιλέως, και όσοι είχαν λάβει μέρος εις τον κοινόν κατ’ αυτού αγώνα, διηρέθησαν, και άλλοι μεν ετάχθησαν με τους Αθηναίους, άλλοι δε με τους Λακεδαιμονίους.

Από εκείνη τη στιγμή και μετά η Πυθία έπεφτε σε ιερή έκσταση, η οποία μερικές φορές ήταν τόσο σφοδρή, ώστε η μάντισσα πέθαινε. Όσα ακατάληπτα έλεγε όταν έφτανε σε αυτή την κατάσταση, ερμηνεύονταν από τους ιερείς που ήταν γύρω της ανάλογα με το νόημα που θεωρούσαν πιο κατάλληλο, σε απαντήσεις και μάλιστα έμμετρες.

Τα δύο αυτά σκήπτρα αφού ήνωσεν εις χείρας του ο Αγαμέμνων, υιός του Ατρέως, και έγινε συγχρόνως ισχυρότερος από τους άλλους κατά την ναυτικήν δύναμιν, κατώρθωσεν, όπως εγώ νομίζω, να συγκέντρωση την εκστρατείαν, διότι οι ηγεμόνες τον ηκολούθησαν, όχι κατά χάριν, αλλ’ από φόβον.

«Ίσως να φοβούνται μερικοί από σας ότι αν γλιτώσουν τώρα οι Λακεδαιμόνιοι, κάποτε θα σας δημιουργήσουν ξανά προβλήματα. Σκεφτείτε ωστόσο ότι εκείνοι που πρέπει να φοβόμαστε, μην τυχόν αποκτήσουν ποτέ μεγάλη δύναμη, είναι εκείνοι που αδικούμε κι όχι εκείνοι που ευεργετούμε».

Στη Μυτιλήνη συνέτριψε στην πόλη Μήθυμνα τον Λακεδαιμόνιο αρμοστή Θηρίμαχο κάνοντας όλο το νησί δημοκρατικό. Όταν έφτασε στην Άσπενδο, αγκυροβόλησε στον ποταμό Ευρυμέδοντα. Ήρθε σε συνεννόηση με τους κατοίκους και μάλιστα πήρε και λεφτά για να συνεχίσει τον αγώνα. Επειδή, όμως, οι στρατιώτες του λεηλάτησαν κάποια κτήματα, οι Ασπένδιοι εξοργίστηκαν και σε αιφνιδιαστική επίθεση που έκαναν τη νύχτα τον σκότωσαν μέσα στη σκηνή του. Ο Ξενοφώντας σχολιάζει: «Τέτοιος στάθηκε ο θάνατος του Θρασυβούλου, που είχε τη φήμη ενός αληθινά εξαίρετου ανθρώπου». (4,8,31).