Η θέα του οβελού και το άσμα της χύτρας ηύφραναν την καρδίαν των καλών πατέρων, οίτινες καθήσαντες μετ’ ου πολύ περί μαρμαρίνην τράπεζαν ηκόνιζον ήδη τας μαχαίρας και τους οδόντας ίνα σπαράξωσι την λείαν, ότε αίφνης οχληρά ανάμνησις ήπλωσε μέλαν νέφος επί της φαιδράς όψεως των δαιτυμόνων.

«Τέτοιος εγώ στον πόλεμο· δε μ’ άρεζαν χωράφια / και σπιτικά, που συνηθούν λαμπρά παιδιά να θρέφουν, / μόνε όλο πλοία με τα κουπιά λαχτάραγε η καρδιά μου, / πολέμους και καλόξεστα κοντάρια και σαγίτες, / κακά, που φόβο σε αλλονούς κι ανατριχίλα δίνουν. / Μα πάλε, τα όσα μού ‘βαζε ο θεός στο νου αγαπούσα· / τι άλλα ο ένας κυνηγάει, κι άλλα ζητάει ο άλλος.»

«Περὶ τὸν Ὕπανιν ποταμόν, τὸν περὶ Βόσπορον Κιμμέριον, ὑπὸ τροπὰς θερινὰς καταφέρονται ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ οἷον θύλακοι μείζους ῥωγῶν, ἐξ ὧν ῥηγνυμένων ἐξέρχεται ζῷον πτερωτὸν τετράπουν· ζῇ δὲ καὶ πέτεται μέχρι δειλῆς, καταφερομένου δὲ τοῦ ἡλίου ἀπομαραίνεται καὶ ἅμα δυομένου ἀποθνῄσκει, βιῶσαν ἡμέραν μίαν, διὸ καὶ καλεῖται ἐφήμερον». (Περὶ τὰ ζῷα Ἱστορ. E´, ιθ´).

Ο Έλληνας γλωσσολόγος Γιάννης Ψυχάρης αποτελεί μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες στον «αγώνα» για την επικράτηση του δημοτικισμού. Γεννήθηκε το 1854 στην Οδησσό, μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Γαλλία.

Πολλοί εναβρύνονται πιστεύοντες, ότι το υποκείμενον αυτών προϋπήρχε λανθάνον παρά τοις ενδόξοις προγόνοις, οίτινες εγέννησαν τους μέλλοντας να γεννήσωσιν αυτούς, κατορθούντες ούτω να επεκτείνωσιν επί τινας αιώνας την ύπαρξιν αυτών εν τω παρελθόντι. Tούτων η μωρία είναι προφανής·

Κατά τους αξιοπιστοτέρους των χρονογράφων πλήθος εγκλημάτων διεπράττοντο καθ’ εκάστην υπό των βρυκολάκων, ή τουλάχιστον απεδίδοντο εις αυτούς.

Εἰς ἕνα χωριὸ τῆς Μεγάλης Ἑλλάδας ἐζοῦσεν ἕνα καιρὸ ἕνα κορίτσι τόσο καλόκαρδο καὶ χαριτωμένο, ποὺ ὅλος ὁ κόσμος τὸ ἀγαποῦσεν. Ἂν καὶ δὲν ἦταν πλούσιο, εὕρισκε τρόπο νὰ βοηθῇ τοὺς πτωχούς· ὅ,τι τῆς ἔδιδαν τὸ ἐμοίραζε μὲ αὐτούς, καὶ ὅταν τὰ χέρια της ἦσαν ἄδεια, ἡ καρδιὰ καὶ τὸ στόμα της ἦσαν παντότες γεμάτα καλὰ αἰσθήματα καὶ καλὰ λόγια γιὰ νὰ τοὺς παρηγορῇ. Καὶ ὄχι μόνον οἱ ἄνθρωποι καὶ τὰ σπιτικὰ ζῷα, ἀλλὰ καὶ αὐτὰ τὰ πουλιὰ τοῦ δάσους τὴν ἀγαποῦσαν.

Και πράγματι, θεωρώ πως ο Ροΐδης, και όχι μόνο στην «Πάπισσα», έχει μια τρομερά διεισδυτική ματιά σε βασικές αδυναμίες των ανθρώπων που δεν έχουν αλλάξει από την εποχή του. Με τη διαφορά της γλώσσας και κάποιων ιδιαίτερων αναφορών σε περιστατικά εκείνης της εποχής, πιστεύω πως τα διηγήματά του μπορούν να προβληματίσουν με πολλούς τρόπους έναν σημερινό άνθρωπο.

Η εικονογραφημένη ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας, βασισμένη στο γνωστό έργο του μεγάλου Εμμουνουήλ Ροίδη. Ο δημιουργός Λευτέρης Παπαθανάσης σε άλλη μια καταπληκτική δουλειά, αποδίδει την ιστορία ως “μεσαιωνικό εικονογραφημένον”.

Τὰ «ὑποκάμισον» καὶ «χιτών», «φουστάνι» καὶ «ἐσθής», «σεντόνι» καὶ «σινδών», «μαντήλι» καὶ «ῥινόμακτρον», «σκοῦφος» καὶ «κεκρύφαλος» δύναται ν᾿ ἀντικαταστήσωσιν ἄλληλα ὡς συνώνυμα μόνον εἰς τὸν λογαριασμὸν λογίας πλύστρας, ὄχι ὅμως καὶ εἰς φιλολογικὸν ἔργον, ὅπου ἡ δήλωσις συνήθους πράγματος δι᾿ ἄλλου πλὴν τοῦ συνήθους αὐτοῦ ὀνόματος ψυχραίνει, ἀμβλύνει, ἐκνευρίζει, παραλύει καὶ καταστρέφει τὴν φράσιν.