Η Άνω Ιταλία αφηρέθη υπό άλλου Γερμανικού έθνους (των Λογγοβάρδων) ευθύς μετά τον θάνατον του Ιουστινιανού, η δε Μέση Ιταλία και η Ρώμη μετά 200 περίπου έτη. Αλλ’ η Κάτω Ιταλία και η Σικελία, αι οποίαι ήσαν και Ελληνικώτεραι, έμειναν ηνωμέναι μετά του Ανατολικού κράτους μέχρι περίπου του δωδεκάτου αιώνος.

Ανάμεσα στην κεντρική εξουσία και τις πολιτικές οργανώσεις του λαού ξέσπασε ένας άγριος αγώνας, που κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 532 στην Κωνσταντινούπολη με τη φοβερή στάση του Νίκα.

Εν κατακλείδι, η θρησκευτική πολιτική του Ιουστινιανού έβαλε την ταφόπλακα στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Ο Μεσαίωνας και ό,τι αυτός πρέσβευε, σκοταδισμός, απολυταρχία, δογματική κυριαρχία του χριστιανισμού, πολιτιστική και πνευματική εκμηδένιση, έκανε την εμφάνισή του. Ο αρχαίος πολιτισμός με την προοδευτικότητά του, παρ’ όλες τις αντινομίες του, εγκατέλειψε προς το παρόν τον μεσογειακό χώρο. Θα τον ανακαλύπταμε και πάλι αρκετούς αιώνες αργότερα.