Η Αριστουρία κι εκ πόσων νήσων αποτελείται η Επτάνησος
Επάνω εις το φατνωμένον μέρος του κτιρίου, προς το ανατολικομεσημβρινόν ήμισυ, ίπταντο μετοχαί, απαρέμφατα, αντωνυμίαι, και εκελάδουν μονοτόνως εναλλασσόμενα πρόσωπα και αριθμοί και εγκλίσεις, και η ράβδος εκράτει συχνά τον χρόνον επί των νώτων των μαθητών.
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Με αφορμή την επικείμενη έναρξη της φετινής σχολικής χρονιάς, ας δούμε τι γράφει ο Παπαδιαμάντης για τα σχολικά χρόνια, τα παιδιά και τους διδασκάλους. Ανάμεσα σε πολλές αναφορές, βρίσκουμε στη Δασκαλομάνα μια φωνογραφικά αποτυπωμένη εξέταση μαθητών στην Ιερά Ιστορία:
«Τέλος εισήλθεν ο διδάσκαλος με το τσιγάρον εις το στόμα, και ο πρωτόσχολος έκραξεν : εις προσοχήν! Ο διδάσκαλος ήτο μεγαλόσωμος, υψίκορμος, εύσαρκος, αλλά ταχύς κι ευκίνητος. Ήρχετο από την αρραβωνιαστικήν του, όπου τρις ή τετράκις της ημέρας, παραιτών το Σχολείον εις την τύχην του, απήρχετο εις επίσκεψιν. Άλλοτε το Σχολείον είχε και βοηθόν, αλλά τελευταίον το δημοτικό συμβούλιον δεν εψήφισεν ή ο νομάρχης δεν ενέκρινε το κονδύλιον, χάριν οικονομίας.
Ο διδάσκαλος, καπνίζων το τσιγάρον του, εσήμανε τον κώδωνα κι εζήτησε να εξετάσει μίαν των ανωτέρων κλάσεων. Προσήλθον έξ ή επτά παιδία και τα ηρώτησε.
– Την εμάθατε την ιερά ιστορία ;
Τα παιδιά, αντί ν’ απαντήσωσιν, έκυψαν εις το βιβλίον των, και προσεπάθουν να κλέψωσι τίποτε εκ του προχείρου. Μόνον την στιγμήν εκείνη ενόησαν ότι δεν είχαν μελετήσει τίποτε εκ της Αριστουρίας, καθώς την ονόμαζαν.
Το πρώτον παιδίον, το οποίον ηθέλησε να εξετάσει ο διδάσκαλος, εκράτει Γεωγραφίαν αντί Ιεράς Ιστορίας.
– Πού είναι η Ιερά Ιστορία σου ;
– Δάσκαλε, εψέλλισε το παιδίον, κάμνον σχήμα με τον δάκτυλον εις το ωτίον, την έχας την Αρ-ιστορία μου.
– Αμελή! Κακοήθη! Άτακτε! ωρμάθιασεν ο διδάσκαλος κι εκοκκίνισε δι’ ελαφρού ραπίσματος την παρειάν του μαθητού. Άλλοτε εκτύπα πολύ γερώτερα, έσπαζε μάλιστα βέργες εις την ράχιν των παιδίων. Αλλ’ αφότου ηρραβωνίσθη, δεν του ήρεσκε πλέον να κτυπά.
Μετέβη εις τον δεύτερον.
– Τις έκτισε τον κόσμον ;
Το παιδίον απήντησεν:
– Ο Θεός έκτισε τον κόσμον εις εξ ημέρας με μόνον τον λόγον αυτού.
– Πολύ ωραία! είπεν ο διδάσκαλος, και αποταθείς προς τον τρίτον:
– Τις ήτον ο πρώτος άνθρωπος ;
– Ο πρώτος άνθρωπος ήτον ο Αδάμ, απήντησε το παιδίον.
– Καλά, είπεν ο διδάσκαλος. Και είτα ηρώτησε τον τέταρτον:
– Τις και πόθεν τον έκτισεν ;
Ο τέταρτος απεκρίθη:
– Διά τας αμαρτίας του Αδάμ κατεστάθησαν όλοι οι άνθρωποι αμαρτωλοί και θνητοί.
– Πολύ καλά, μπράβο! είπεν ο διδάσκαλος, όστις την στιγμήν εκείνην ακριβώς είχε τον νούν του εις την αραβωνιαστικήν του.»
Μετά την εξέταση στην Ιερά Ιστορία, ο διδάσκαλος εξετάζει το μάθημα της Γεωγραφίας:
«- Τώρα ας μεταβώμεν εις την Γεωγραφίαν.
Οι επτά μαθηταί έρριψαν εις το βάθος του φύλακός των, όν είχον ανηρτημένον υπό την αριστερήν μασχάλην, τας Ιεράς Ιστορίας των, κι εξήγαγον τας Γεωγραφίας. Ήνοιξαν τα βιβλιάρια και ήρχισαν να ψιθυρίζωσιν αναγινώσκοντες με τα χείλη, ώστε απετελείτο μεν μία βοή, αλλ’ ουδεμία λέξις διεκρίνετο. Ο μεγαλύτερος την ηλικίαν, όστις ήτο και ο ερμηνευτήςτης κλάσεως, μεταβάς προς τον τοίχον εξεκρέμασε τον χάρτην, και κομίσας τόν απέθηκεν επί της μικράς τραπέζης, προ της οποίας ηρέσκετο να κάθηται ο διδάσκαλος, δυσκόλως αποφασίζων να πατήσει με τα μακρά και πλατύτατα υποδήματά του επί των σεσαθρωμένων σανίδων της υψηλής δασκαλοκαθέδρας.
Ο διδάσκαλος ήναψε δεύτερον τσιγάρον, και ήρχισε να εξετάζει εις την Γεωγραφίαν.
– Εκ πόσων νήσων αποτελείται η Επτάνησος;
Ο πρώτος των μαθητών απήντησεν.
– Η Επτάνησος ή Ιόνιος Πολιτεία αποτελείται εξ επτά νήσων.
– Πολύ καλά, είπεν ο διδάσκαλος.
Είτα στραφείς προς τον δεύτερον μαθητήν:
– Εις ποίαν εξουσίαν υπόκειται η Επτάνησος ;
Ο δεύτερος απεκρίθη απνευστί.
– Η Επτάνησος υπόκειται πολιτικώς εις την προστασίαν της Μεγάλης Βρεττανίας και διοικείται δι’ αρμοστού εδρεύοντος εκ Κερκύρα, όπου εδρεύει και η Ιόνιος Βουλή, υφίσταται δε και αξία λόγου Ακαδημία.
– Εύγε, πολύ ωραία! επεδοκίμασεν ο διδάσκαλος.
Αποταθείς δε προς τον τρίτον μαθητήν, απήγγειλεν:
– Ειπέ μοι τα ονόματα των επτά νήσων, εξ ων η Επτάνησος αποτελείται.
Ο τρίτος μαθητής απήντησεν απνευστί και ομαλή τη φωνή, χωρίς να υπεμφαίνει στίξιν ή παρένθεσιν.
– Κέρκυρα, Κορφοί, Λευκάς, Αγία Μαύρα, Παξοί, Ιθάκη, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος και Κύθηρα, Τσέριγον.
– Πολύ καλά, επένευσε και πάλιν ο διδάσκαλος. Αύριον να μελετήσετε από δω ως εκεί. (Κι εχάραξε με τον όνυχά του επί του βιβλίου ). Ιεράν Ιστορίαν να κάμετε επανάληψιν το ίδιο, και τρεις αράδες παρακάτω, προσέθηκεν ιδών ότι ελησμόνησε ν’ αλλάξει το μάθημα εις την Ιεράν Ιστορίαν. Πηγαίνετε τώρα!
ΈΕν των παιδίων είχεν υψώσει τον δάκτυλον, εις σημείον ότι κάτι ήθελε να ειπεί.
– Τι θέλεις εσύ ; ηρώτησεν ανυπομόνως ο διδάσκαλος.
– Δάσκαλε, είπε, φέρον την χείρα εις το ούς το παιδίον, γιατί, ενώ το χαρτί μας μέσα λέει ότι η Επτάνησος αποτελείται από επτά νήσους, ύστερα βγαίνουν δέκα στο μέτρημα ;
– Τάς εμέτρησες εσύ ;
– Τές εμέτρησα, να!
Και ήρχισε να μετρεί επί των δακτύλων του, « Κέρκυρα, Κορφοί, Λευκάς, Αγία Μαύρα» κτλ.
Οι άλλοι συμμαθηταί του εγέλων εν χορώ διά την πολυπραγμοσύνην του. Το βέβαιον είναι ότι ουδέποτε είχαν υποπτευθεί ότι είχον οιανδήποτε έννοιαν αι λέξεις, όσαι ήσαν τυπωμέναι εντός των βιβλίων των. Ως δια να «μην τους χαλάσει την καρδιάν», επειδή εγέλων, ο διδάσκαλος έσπευσε ν’ απαντήσει:
– Αυτά θα τα μάθετε όταν…
Ίσως ήθελε να είπει « όταν θα πάτε στο ελληνικό Σχολείο ». Αλλά διεκόπη. Την στιγμή εκείνην επέσυρε την προσοχήν του ο θόρυβος, όν είχε προκαλέσει ο Γιαννιός ο Βρυκολακάκης εις το τελευταίον θρανίον. Ο διδάσκαλος ηγέρθη, εσφύριξε δυνατά με την σφυρίκτραν του, εκτύπησε με την βέργαν επί του πρώτου χωλού θρανίου, έρριψεν το τσιγάρον του. Εκοίταξε το ωρολόγιόν του, είδεν, ότι είναι ενδεκάτη παρά τέταρτον, και διέταξε τον πρωτόσχολον να σημάνει την κατ’ ενορίας κατάταξιν, όπως ψαλεί το σύνηθες άσμα της εξόδου και παύσει το πρωϊνόν μάθημα.»
Pingback: Η Αριστο&u...