Εφόσον, λοιπόν, η πρωταρχική φιλία είναι η φιλία που οφείλεται στην αρετή, θα είναι και οι αντίστοιχοι φίλοι γενικώς αγαθοί. Και αυτό, δεν οφείλεται στην αμοιβαία χρησιμότητα, αλλά σε κάτι άλλο· διότι υπάρχει η διάκριση ανάμεσα σε γενικό και προσωπικό αγαθό. Και συμβαίνει και στην περίπτωση της χρησιμότητας ό,τι και με τις έξεις: άλλο είναι το γενικώς χρήσιμο και άλλο το ειδικό, όπως άλλο είναι η γυμναστική και άλλο το να πάρει κάποιος ορισμένα φάρμακα.

Ο Αριστοτέλης προσεγγίζοντας το ζήτημα της δικαιοσύνης, πριν από όλα ξεκαθαρίζει τι είναι δίκαιο: «Ξεκινούμε καταρχήν από το τι είναι δίκαιο· το δίκαιο είναι δύο ειδών· πρώτο είναι το “κατά νόμον δίκαιο”. Δίκαια, λένε οι άνθρωποι, είναι όσα επιτάσσει ο νόμος. Και ο νόμος επιτάσσει να πράττουμε τα ανδρεία, τα σώφρονα και με ένα λόγο όσα αντιστοιχούν στις αρετές»

Η κοινή παραδοχή ότι ο ενάρετος άνθρωπος πρέπει να αποτελεί κοινωνικό πρότυπο καταδεικνύει εκ νέου ότι η πραγμάτωση της αρετής αποτελεί πολιτική πράξη. Γι’ αυτό και ο Αριστοτέλης θέτει την πολιτική φιλοσοφία ως φυσική συνέχεια της ηθικής.

«Δημοκρατικού τύπου συνύπαρξη και συνάφεια υπάρχει κατά κύριο λόγο στα σπιτικά που δεν έχουν αφεντικό (γιατί εδώ όλοι βρίσκονται σε κατάσταση ισότητας)· το ίδιο και στα σπιτικά στα οποία ο άρχοντας είναι αδύναμος και, έτσι, ο καθένας κάνει ό,τι του αρέσει»

«Η φιλία των παιδιών προς τους γονείς, και των ανθρώπων προς τους θεούς, είναι φιλία προς κάτι καλό και ανώτερο· οι γονείς, πράγματι, τους έχουν κάνει πολύ μεγάλες ευεργεσίες, αφού αυτοί τους έδωσαν τη ζωή, την τροφή και, στη συνέχεια, την ανατροφή τους»

Όπως είναι άδικο ο πλούσιος να αισχροκερδεί σε βάρος του φτωχού με τοκογλυφικούς δανεισμούς, έτσι είναι επίσης άδικο να δανείζεται ο φτωχός λεφτά για να τα σπαταλήσει σε ανούσια πράγματα αρνούμενος μετά να τα ξεπληρώσει.

Ο αλληλοσεβασμός, το ενδιαφέρον, η ανταπόδοση μιας ευεργεσίας, το φιλότιμο, το αίσθημα της ντροπής, η αναγνώριση της ανωτερότητας του άλλου σε κάποιο τομέα, με δυο λόγια η συνείδηση της αμοιβαιότητας που ξεπερνά κάθε ατομικό συμφέρον είναι η βάση της δικαιοσύνης που αναγκαστικά μεταφράζεται σε πεμπτουσία της συνύπαρξης.

Η παρουσίαση των υλικών επιθυμιών (φαγητού – ποτού) ως πλέον βλαβερές, δεν πρέπει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι ο Αριστοτέλης προτάσσει τον ασκητισμό ή τη στέρηση ως αντίβαρο του υλιστικού πειρασμού. Η φράση «δεν μπορεί να συγκρατήσει καθόλου» είναι καθοριστική. Ο άνθρωπος που δεν έχει καμία αυτοσυγκράτηση είναι ο άνθρωπος που δεν έχει κανένα μέτρο, εκλαμβάνοντας την ευτυχία ως κατανάλωση.

Ο Αριστοτέλης καθιστά σαφές ότι ο τελικός σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η ευτυχία. Ο άνθρωπος υπάρχει για να νιώθει ευτυχισμένος. Κι αυτό μόνο μέσα στο πλαίσιο της πόλης μπορεί να επιτευχθεί. Γι’ αυτό και η πόλη είναι από τη φύση.

Ο Αριστοτέλης, η ευτυχία και ο σύγχρονος πολιτισμός Γράφει ο Θανάσης Μπαντές Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά» είναι ξεκάθαρος. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον. Με άλλα λόγια η πόλη δεν δημιουργήθηκε από την ανάγκη της […]