Μήνας: Αύγουστος 2025

Ολοκληρώνοντας το δεύτερο βιβλίο του έργου Περί Ψυχής ο Αριστοτέλης διερωτάται αν ένα ον που στερείται μιας αίσθησης (όραση, όσφρηση κλπ) κρίνεται ευάλωτο σε οποιαδήποτε ενδεχόμενη επίδρασή της: «Κάποιος […] θα αναρωτιόταν αν μπορεί να πάθει κάτι από την οσμή ένα πράγμα που δεν μπορεί να οσφρανθεί ή αν κάτι που δεν μπορεί να δει από το χρώμα· το ίδιο και για τις άλλες αισθήσεις»

Ο Αριστοτέλης και η αναζήτηση των αισθητηρίων οργάνων

Οι μόνες αισθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις είναι η γεύση και η αφή, που, όπως φαίνεται, λειτουργούν από κοινού, αφού πέρα από την ομοιότητα ότι ενεργοποιούνται με άμεση επαφή με το σώμα (χωρίς, δηλαδή, εξωτερικό ενδιάμεσο) η μία (γεύση) λειτουργεί ως προέκταση της άλλης (αφή): «Τα απτά και οι γεύσεις, όμως, ενεργούν πάνω στα σώματα· γιατί, αν δεν τα επηρέαζαν από τι θα έπασχαν τα άψυχα και θα αλλοιώνονταν;»

Διαβάστε περισσότερα ›
«Το απτό, όμως, διαφέρει από τα ορατά και τα ηχητικά, αφού τα τελευταία τα αισθανόμαστε επειδή πάνω μας επιδρά το ενδιάμεσο, ενώ τα απτά τα αισθανόμαστε όχι με τη δράση του ενδιάμεσου, αλλά ταυτόχρονα με το ενδιάμεσο, όπως εκείνος που χτυπήθηκε με ασπίδα· γιατί η ασπίδα δε χτυπήθηκε και μετά χτύπησε, αλλά συνέβη να χτυπηθούν και τα δυο ταυτόχρονα» (423b 13-17).

Ο Αριστοτέλης, η ολοκλήρωση του ζητήματος της αφής και η σωματική μεσότητα

Το αισθητήριο όργανο δεν έχει άλλη επιλογή από το να σχετιστεί με το χειροπιαστό μέγεθος που θα το καθορίσει. Η αίσθηση, όμως, ανήκει στα άυλα, στην ικανότητα της αντίληψης που ασφαλώς δεν είναι χειροπιαστή, όσο κι αν μπορεί να γεννήσει συγκεκριμένα συμπεράσματα ή συναισθήματα. Η διαφοροποίηση, όμως, αυτή της ουσίας τους δεν αφορά το καθημερινό πεδίο της πρακτικής εφαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, όταν το αισθητήριο όργανο δε συνδυάζεται από την υποσχόμενη αίσθηση, στερείται νοήματος, όπως οτιδήποτε στερείται από θέση αρχής τη δυνατότητα της ολοκλήρωσης της αποστολής του.

Διαβάστε περισσότερα ›
Νωπογραφία από άγνωστο καλλιτέχνη στην Εκκλησία της Μονής Moldoviţa απεικονίζει την άλωση της Κωνσταντινούπολης, 1537.

Ο Μακιαβέλι, η αναγκαιότητα του εθνικού στρατού και «πώς πήρε ο Τούρκος την Πόλη»

Ο Νικολό Μακιαβέλι (1469-1527) γεννήθηκε στη Φλωρεντία· ήταν γιος του νομομαθούς Μπερνάρντο Μακιαβέλι και της Μπαρτολομέα Νέλι. Ο Μπερνάρντο καταγόταν από παλιά αριστοκρατική οικογένεια και οι πρόγονοί του αναδείχτηκαν σε υψηλά αξιώματα της πόλης κατά τον 14ο αιώνα· ωστόσο, η παλαιά γενιά είχε ξεπέσει και ο ίδιος δεν ήταν πλέον «αριστοκράτης» αλλά ούτε και «ποπολάρος»· εργάστηκε ως απλός δικηγόρος.

Διαβάστε περισσότερα ›
Το εμπόριο σκλάβων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση. Στις αρχές του 17ου αιώνα, το 1/5 των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης ήταν δούλοι. Το 1637 υπήρχαν στο Αλγέρι 25.000 χριστιανοί αιχμάλωτοι, ανάμεσά στους οποίους και πολλοί Έλληνες. Υπολογίζεται δε ότι την περίοδο 1450-1700, μόνο από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, αιχμαλωτίστηκαν περίπου 2.500.000 άτομα, καταλήγοντας στα σκλαβοπάζαρα της οθωμανικής πρωτεύουσας.

Το ισλαμικό δουλεμπόριο

Δεν ξέρω αν η αυτομαστίγωση της Ευρώπης (δεν λέω Δύσης, ελπίζω κάποτε να καταλάβουμε τη διαφορά) οφείλεται σε κοινωνικά πάθη, αυτοκτονικό ιδεασμό ή αβυσσαλέα ιστορική άγνοια. Δεν είναι αργά ωστόσο να μάθουμε πως δεκατέσσερις αιώνες τώρα, ειδικά ο λαός και ο πολιτισμός μας (ο δικός μας λαός, στη δική του πατρίδα, όχι η κακή, αποικιοκρατική Δύση), υφίσταται την βία της ισλαμικής επέκτασης.

Διαβάστε περισσότερα ›
Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922 – Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997)

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης που γνώρισα: χιούμορ, ευγένεια, διάνοια πολλών καρατίων

Ταυτόχρονα, ο Καστοριάδης, άρχισε να εργάζεται και ως επαγγελματίας οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ (1948-70) και τα κείμενά του ήταν ένας ακόμη λόγος για να γράφονται με διάφορα ψευδώνυμα, όπως Paul Gardan κ.λπ. Μέσα από κάθε γραμμή “που συνθέτει σαν μουσικός”, το Παρίσι είναι η πόλη που δυναμώνει τη σκέψη του. Στο Παρίσι ο Σίγκμουντ Φρόιντ θα τον επηρεάσει καθοριστικά. Διαβάζοντας Φρόιντ είδε καθαρά τι έλειπε από τον Μαρξ. Αυτό ήταν, το ανθρώπινο υποκείμενο… Το έργο του είναι μία συνεχής κριτική, στην οποία μπορεί να δοθεί μία κριτική ερμηνεία. Οι δύο πυλώνες της καστοριαδικής δημιουργίας είναι: “η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας” και “η αυτονομία”. Ο Καστοριάδης συνέβαλε σε πολλούς τομείς της σκέψης.

Διαβάστε περισσότερα ›