Κατηγορία: Πολιτισμός

Ο Αριστοτέλης για την πολυπλοκότητα του νου

Ο Αριστοτέλης για την πολυπλοκότητα του νου

«Στη διανοητική ψυχή […] οι εικόνες είναι όπως τα συναισθήματα. Κι όταν η ψυχή βεβαιώσει ή αρνηθεί το καλό ή το κακό, αποφεύγει ή επιδιώκει. Γι’ αυτό η ψυχή ποτέ δε σκέφτεται χωρίς εικόνα. Έτσι και ο αέρας· προκαλεί στην κόρη του ματιού κάποια μεταβολή και αυτή επηρεάζει κάτι άλλο· το ίδιο γίνεται και με την ακοή· το τελευταίο που επηρεάζεται, όμως, είναι ένα και συνιστά μια μοναδική μεσότητα· αλλά με πολλαπλή την ουσία της» (431a 15-21).

Διαβάστε περισσότερα ›
Τα παρωνύμια (παρατσούκλια) έχουν ραγδαία υποχωρητική τάση, δεν συναντώνται σε καμία περίπτωση σε επίσημο λόγο (πολλώ δε μάλλον εξαιτίας και της ισχύουσας πολιτικής ορθότητας), αλλά χρησιμοποιούνται κυρίως στον ανεπίσημο, προφορικό λόγο, όπως επίσης και σε ορισμένα ειδικά περιβάλλοντα (π.χ. μεταξύ στρατιωτών από διαφορετικές περιοχές της πατρίδας μας)

Παρατσούκλια Ηπειρωτών: Όλοι εναντίον όλων!

«Σαρδελάδες» οι Πρεβεζiάνοι, «παγουράδες» οι Γιαννιώτες», «λασπιάδες» και «μαυρογόνατοι» οι καμπίσιοι Ηπειρώτες. Δεν είναι κωμωδία του Αριστοφάνη, αλλά η Ήπειρος του περασμένου αιώνα, όπου ο γλωσσικός πόλεμος καλά κρατούσε! Αν νομίζετε ότι οι Έλληνες ανέκαθεν έβλεπαν τη χώρα ενωμένη, μάλλον ξεχνάτε τον κανόνα: Κάθε τόπος είχε τον δικό του τρόπο να «στολίζει» τον γείτονα. Ποιοι ήταν, λοιπόν, οι «κιόηδες» που τους κορόιδευαν στον στρατό;

Διαβάστε περισσότερα ›
Ο ποιητής και πανεπιστημιακός Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1886)

Ο ποιητής και πανεπιστημιακός Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1886)

Ένας από τους ελάσσονες εκπροσώπους της Ρομαντικής Σχολής των Αθηνών υπήρξε ο ποιητής Θεόδωρος Ορφανίδης. Ο Ορφανίδης γεννήθηκε το 1817 στην Σμύρνη, αλλά τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Σύρο και την Τήνο. Πέθανε στην Αθήνα στις 5 Αυγούστου του 1886.

Διαβάστε περισσότερα ›
Ελληνικό πεζοδρόμιο: Οδηγός επιβίωσης

Ελληνικό πεζοδρόμιο: Οδηγός επιβίωσης

Το να περπατήσεις στο πεζοδρόμιο μιας πόλης, και ειδικά της Αθήνας, είναι από μόνο του μια πολλαπλή πρόκληση, ένας πραγματικός άθλος, αφού δεν ξέρεις ποιους από τους πάμπολλους και απρόβλεπτους κινδύνους θα αντιμετωπίσεις.

Διαβάστε περισσότερα ›
Ο Αριστοτέλης, η φαντασία και η νόηση

Ο Αριστοτέλης, η φαντασία και η νόηση

Η πλάνη των αισθήσεων ενδέχεται να πλανέψει και τη φαντασία, αφού η στρέβλωση της πρωταρχικής κίνησης πιθανότατα θα κινήσει στρεβλά και την κίνηση που θα επιφέρει. Ο έλεγχος της λογικής κρίνεται απαραίτητος. Η περίπτωση που η φαντασία ξεπερνά τα όρια της λογικής (κάποιος μπορεί να φαντάζεται ότι πετάει) δεν απορρίπτει το συλλογισμό που τη θέλει απόρροια των αισθήσεων, αφού και η πιο παράτολμη φαντασία χρειάζεται μια αφετηρία για να γεννηθεί (πρώτα βλέπει κανείς τα πουλιά και μετά φαντάζεται πώς θα ήταν αν πετούσε και ο ίδιος).

Διαβάστε περισσότερα ›
Το καλοκαίρι, στην εποχή της ακμής, η καππαριά εξαπλώνεται θεαματικά, μάλιστα είναι κατάφορτη από καρπούς (κάππαρη και... καππαρόκουμπα λόγω σχήματος!).

Ο αγώνας της καππαριάς για επιβίωση

Αυτός ο άγνωστος καρπός, όταν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής, “ανοίγει” και μας χαρίζει ένα σπάνιο… κόκκινο λουλούδι, το οποίο φυσικά είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που έχει η καππαριά κατά την περίοδο ανθοφορίας.

Διαβάστε περισσότερα ›
Αρκάς: «Ο Ιεροεξεταστής»

«Οι λαοπλάνοι ξέρουν!»

Αρκάς: «Ο Ιεροεξεταστής»

Διαβάστε περισσότερα ›
Ολοκληρώνοντας το δεύτερο βιβλίο του έργου Περί Ψυχής ο Αριστοτέλης διερωτάται αν ένα ον που στερείται μιας αίσθησης (όραση, όσφρηση κλπ) κρίνεται ευάλωτο σε οποιαδήποτε ενδεχόμενη επίδρασή της: «Κάποιος […] θα αναρωτιόταν αν μπορεί να πάθει κάτι από την οσμή ένα πράγμα που δεν μπορεί να οσφρανθεί ή αν κάτι που δεν μπορεί να δει από το χρώμα· το ίδιο και για τις άλλες αισθήσεις»

Ο Αριστοτέλης και η αναζήτηση των αισθητηρίων οργάνων

Οι μόνες αισθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις είναι η γεύση και η αφή, που, όπως φαίνεται, λειτουργούν από κοινού, αφού πέρα από την ομοιότητα ότι ενεργοποιούνται με άμεση επαφή με το σώμα (χωρίς, δηλαδή, εξωτερικό ενδιάμεσο) η μία (γεύση) λειτουργεί ως προέκταση της άλλης (αφή): «Τα απτά και οι γεύσεις, όμως, ενεργούν πάνω στα σώματα· γιατί, αν δεν τα επηρέαζαν από τι θα έπασχαν τα άψυχα και θα αλλοιώνονταν;»

Διαβάστε περισσότερα ›
«Το απτό, όμως, διαφέρει από τα ορατά και τα ηχητικά, αφού τα τελευταία τα αισθανόμαστε επειδή πάνω μας επιδρά το ενδιάμεσο, ενώ τα απτά τα αισθανόμαστε όχι με τη δράση του ενδιάμεσου, αλλά ταυτόχρονα με το ενδιάμεσο, όπως εκείνος που χτυπήθηκε με ασπίδα· γιατί η ασπίδα δε χτυπήθηκε και μετά χτύπησε, αλλά συνέβη να χτυπηθούν και τα δυο ταυτόχρονα» (423b 13-17).

Ο Αριστοτέλης, η ολοκλήρωση του ζητήματος της αφής και η σωματική μεσότητα

Το αισθητήριο όργανο δεν έχει άλλη επιλογή από το να σχετιστεί με το χειροπιαστό μέγεθος που θα το καθορίσει. Η αίσθηση, όμως, ανήκει στα άυλα, στην ικανότητα της αντίληψης που ασφαλώς δεν είναι χειροπιαστή, όσο κι αν μπορεί να γεννήσει συγκεκριμένα συμπεράσματα ή συναισθήματα. Η διαφοροποίηση, όμως, αυτή της ουσίας τους δεν αφορά το καθημερινό πεδίο της πρακτικής εφαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, όταν το αισθητήριο όργανο δε συνδυάζεται από την υποσχόμενη αίσθηση, στερείται νοήματος, όπως οτιδήποτε στερείται από θέση αρχής τη δυνατότητα της ολοκλήρωσης της αποστολής του.

Διαβάστε περισσότερα ›
Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922 – Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997)

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης που γνώρισα: χιούμορ, ευγένεια, διάνοια πολλών καρατίων

Ταυτόχρονα, ο Καστοριάδης, άρχισε να εργάζεται και ως επαγγελματίας οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ (1948-70) και τα κείμενά του ήταν ένας ακόμη λόγος για να γράφονται με διάφορα ψευδώνυμα, όπως Paul Gardan κ.λπ. Μέσα από κάθε γραμμή “που συνθέτει σαν μουσικός”, το Παρίσι είναι η πόλη που δυναμώνει τη σκέψη του. Στο Παρίσι ο Σίγκμουντ Φρόιντ θα τον επηρεάσει καθοριστικά. Διαβάζοντας Φρόιντ είδε καθαρά τι έλειπε από τον Μαρξ. Αυτό ήταν, το ανθρώπινο υποκείμενο… Το έργο του είναι μία συνεχής κριτική, στην οποία μπορεί να δοθεί μία κριτική ερμηνεία. Οι δύο πυλώνες της καστοριαδικής δημιουργίας είναι: “η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας” και “η αυτονομία”. Ο Καστοριάδης συνέβαλε σε πολλούς τομείς της σκέψης.

Διαβάστε περισσότερα ›