Κατηγορία: Πολιτισμός

Ο Άγιος Κλήμης Αχριδών. Τοιχογραφία του 1730 από το βόρειο κλίτος του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κοζάνης

Ο «Ελεήμων» κι ο Παντελεήμων. Δυο δυσερμήνευτες απουσίες βαπτιστικών ονομάτων από την κοιλάδα του Αλιάκμονα κατά το παρελθόν

Το μακρινό σωτήριο έτος 885, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζάντιο) προσπαθούσε να πάρει ξανά τον έλεγχο της Βαλκανικής χερσονήσου. Είχε χάσει τον έλεγχο των Βαλκανίων κατά τους προηγούμενους αιώνες λόγω των Αραβοβυζαντινών πολέμων, των Αβαροσλαβικών επιδρομών και εγκαταστάσεων καθώς και άλλων εσωτερικών παραγόντων.

Διαβάστε περισσότερα ›
Παροιμίες των Κάτω Χωρών. Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος (λεπτομέρεια).

«Η ντροπή κατοικεί στα μάτια.»

Οι άνθρωποι, πάλι, αναμετριούνται με τους ομοίους τους. Λογαριάζουν, επίσης, και σέβονται τους φρόνιμους ανθρώπους, επειδή αυτοί πετυχαίνουν και λένε την αλήθεια· τέτοιοι είναι οι ηλικιωμένοι και οι μορφωμένοι άνθρωποι.

Διαβάστε περισσότερα ›
Στα ψάρια, οι ιδιότητες του σχήματος, της μορφής και της ευελιξίας τραβούν την προσοχή του μέσου ομιλητή ως ανάλογα ανθρώπινων συμπεριφορών, μορφών, ιδιοτήτων.

Ψάρια και θαλασσινά… στα δίχτυα της γλώσσας!

Τα ψάρια και γενικότερα τα θαλασσινά και ιχθυηρά κατέχουν έναν διόλου ασήμαντο ρόλο στην καθημερινή μας επικοινωνία, καθώς κυρίως ο απλός λαός με τη φαντασία που τον διακρίνει, αλλά και με στόχο πάντα την έντονη εκφραστικότητα, επέλεξε την κατηγορία αυτή για να χαρακτηρίσει με μεταφορικό τρόπο πρόσωπα και καταστάσεις.

Διαβάστε περισσότερα ›
Ψηφιδωτή βυζαντινή εικόνα με την Παναγία και το θείο βρέφος. 1300 μ..Χ.

Οι Παραδόσεις του γένους και η δύναμη της Βυζαντινής Μουσικής

Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως ο αιώνας που περνάμε είναι ένας αιώνας ακατανοησίας.   Αν ήμουνα ιστορικός, θα τον ονόμαζα «Αιώνα του Βαβέλ».  Oι άνθρωποι έχουν μπερδέψει το νόημα των λέξεων, που επί πολλούς αιώνες εξέφραζαν μιαν ορισμένη έννοια και δεν γίνεται πια να συνεννοηθούν.  Όλοι κουβαλάμε πέτρες για τον νέο πύργο της Βαβέλ, που είναι ο μηχανικός πολιτισμός μας.  Μεγαλοφυής και θρασύς πολιτισμός, που χτίζει τον πύργο του ενάντια στο Θεό. 

Διαβάστε περισσότερα ›
Μια πολύ χαρακτηριστική κατηγορία γλωσσικών μεταφορών είναι οι λέξεις και εκφράσεις που συνδέονται με τον φόνο ή τον τραυματισμό και περιγράφουν καταστάσεις πολύ μεγάλης ταλαιπωρίας, οδύνης, δυσκολίας, δυσφορίας κ.λπ.

Η γλώσσα έχει και… δολοφονικές τάσεις!

«Χθες αγόρασα μια γιαπωνέζικη καρμανιόλα…», μου είπε ένας φίλος προ ημερών. Παλιός συμφοιτητής, τον θυμάμαι τόσα χρόνια να είναι υπόδειγμα ευγένειας, ψυχραιμίας και πραότητας. Οπότε, σκέφτηκα, τι το ήθελε το όργανο εκτέλεσης; Μόλις μου έδειξε περί τίνος επρόκειτο, συνειδητοποίησα ότι έχουμε κι εμείς τέτοια συσκευή στο γραφείο για να κόβουμε χαρτιά, αλλά δεν είχα ακούσει και ποτέ να τη χαρακτηρίζουν με αυτό το όνομα. Με αυτή λοιπόν την αφορμή σκέφτηκα να γράψω ένα σχετικό κείμενο, πάντα εμφορούμενος από τη μεταφορική σημασία λέξεων και φράσεων.

Διαβάστε περισσότερα ›
Φώτης Κόντογλου: Θεία κι ασήμαντα πράγματα

Φώτης Κόντογλου: Θεία κι ασήμαντα πράγματα

Ανακάλυψα ένα μέρος απόκρυφο που ζούνε άνθρωποι φτυχισμένοι. Βρίσκεται πίσω από τα δέντρα. Από κει πέρα δε φαίνουνται τα μεγάλα και τα ακριβά παλάτια που κάθουνται οι άρχοντες, κείνοι πώ’ χουνε πολλά πλούτη. Τούτοι είναι όλοι φτωχοί κι έρχουνται εδώ κάθε καλοκαίρι για να ξεκουραστούνε, να δούνε κι αυτοί του Θεού την ευλογία. Τα σπίτια τους είναι μικρά, το’ να κοντά στ’ άλλο, σαν τα μελισσοκόφινα που ‘ναι μαζεμένα στ’ απάγκειο, κάτω απ’ το βουνό. Αυτό το σπιτομάζωμα είναι κρυμμένο μέσα στα δέντρα και το χωρίζει απ’ τον άλλον κόσμο ένα ξεροπόταμο, στενό και βαθύ.

Διαβάστε περισσότερα ›
Ο Θησέας μάχεται με  τον ληστή Προκρούστη. Αττικής ερυθρόμορφη κύλικας, περ. 440-430 π.Χ. Museo Británico.

Θησέας, ένας μεταρρυθμιστής ήρωας

Σύμφωνα με τους διασωθέντες βασιλικούς καταλόγους των Αθηνών ο Θησέας φαίνεται να βασιλεύει από το 1251 μέχρι και το 1221 π.Χ., αλλά ακόμη η ιστορικότητα του ήρωα δεν έχει αποδειχτεί. Το ισχυρότερο στοιχείο αποτελεί το «Πάριο Χρονικό», μια επιτύμβια στήλη που αναφέρει ανάμικτα μυθικά και ιστορικά γεγονότα από το 1581 π.Χ. μέχρι και το 264 π.Χ.  Σίγουρα πάντως έδρασε πριν από τον Τρωικό πόλεμο, αφού ο Όμηρος σαν αρχηγό των Αθηναίων στην εκστρατεία αναφέρει τον Μενεσθέα, που διαδέχτηκε τον Θησέα στην βασιλεία των Αθηνών.

Διαβάστε περισσότερα ›
Διήμερο φεστιβάλ  Δημιουργικής Γραφής (22-23 Ιουνίου 2024), στην Αίθουσα Πύργου Βιβλίων της ΕΒΕ, στο Κέντρο Πολιτισμού-Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Διήμερο φεστιβάλ  Δημιουργικής Γραφής (22-23 Ιουνίου 2024), στην Αίθουσα Πύργου Βιβλίων της ΕΒΕ, στο Κέντρο Πολιτισμού-Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Σας προσκαλούμε στο διήμερο φεστιβάλ  Δημιουργικής Γραφής και Συμπόσιο του Μεταπτυχιακού “Δημιουργική γραφή, θέατρο και πολιτιστικές βιομηχανίες: Καλλιτεχνικές, ερευνητικές και παιδαγωγικές εφαρμογές”  του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Παν. Πελοποννήσου με θέμα: «σύγχρονες γραφές του θεάτρου και της κριτικής» με την ευγενική υποστήριξη της Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στις 22-23 Ιουνίου 2024, στην Αίθουσα Πύργου Βιβλίων της ΕΒΕ, στο Κέντρο Πολιτισμού-Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Διαβάστε περισσότερα ›
Μάνα και παιδί. Mary Cassatte Madre e figlio, 1890

Μάνα είναι μόνο μία

Το πρώτο χαμόγελο αλλά και το πρώτο κλάμα το χαρίσαμε εις την μητέρα μας. Το πρώτο μυστικό μας το καταστήσαμε κτήμα της. Σε αυτή καταφεύγαμε για να γνωστοποιήσουμε την επιτυχία μας ή την αποτυχία  μας καθώς και για να ζητήσουμε την προστασία της όταν κάναμε καμιά αταξία και ο πατρικός λόγος θα ήταν ολίγον οξύς. Αυτή ήξερε να οικονομεί τις καταστάσεις με σοφία και αγάπη, προς όφελος του παιδιού.

Διαβάστε περισσότερα ›
χασάπης: ως μειωτικός χαρακτηρισμός για χειρουργό, ειδικά αυτόν που οι ασθενείς του έχουν υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. – Ο μακαρίτης ο θείος έπεσε στα χέρια ενός χασάπη και, δυστυχώς, πέθανε στη διάρκεια της επέμβασης.

Αλμπάνης, χαμάλης, χαφιές: τα επαγγέλματα ως γλωσσικός μηχανισμός υποτίμησης

Η θεαματική πρόοδος της τεχνολογίας, με τον εξοβελισμό των χειρωνακτικών εργασιών και την αντίστοιχη εκμηχάνιση σχεδόν σε κάθε δραστηριότητα, έθεσε στο περιθώριο πληθώρα παραδοσιακών επαγγελμάτων, πολλά από τα οποία διασώζονται μόνο ως επίθετα (προφανώς η άσκηση τέχνης αφορούσε τους απώτατους συγγενείς).

Διαβάστε περισσότερα ›