Γλωσσικά θέματα (Ι)
Γράφει ο Μιχ. Γ. Καβουλάκης, φιλόλογος, πρ. λυκειάρχης
Από τα λάθη που συχνά γίνονται σωστό είναι να λέγεται και να γράφεται:
1.Το πολιτικό κόμμα έλαβε πολλές και όχι πολλούς ψήφους.
(Η ψήφος είναι γένους θηλυκού).
2.Έγινε προσπάθεια για την ανεύρεση των κλαπεισών και όχι κλαπέντων εικόνων.
Μεγάλο είναι το ποσοστό των υποβληθεισών και όχι υποβληθέντων αιτήσεων.
3.Άρχισε η δωρεάν και όχι δωρεά διάθεση εισιτηρίων.
(Το δωρεάν είναι επίρρημα).
4.Είναι ο υπ’ αριθμ. ένα και όχι ένας στην ιεραρχική κλίμακα.
(Το ένα είναι άκλιτο).
5.Ο κρατούμενος δραπετεύει και όχι αποδρά από τη φυλακή.
6.Παρεισφρέει και όχι παρεισφρύει στο πλήθος (ο αόριστος είναι παρεισέφρησα).
(Παρεισφρέω σημαίνει εισδύω κάπου χωρίς να γίνω αντιληπτός).
7.Εξοκέλλει και όχι εξοκείλλει από τον ίσιο δρόμο (αορ. εξώκειλα).
(Εξοκέλλω σημαίνει παρεκκλίνω, παραστρατώ).
8.Οι δημόσιοι υπάλληλοι δικαιούνται αύξηση και όχι αύξησης.
9.Θα του επιστήσω και όχι εφιστήσω την προσοχή.
10.Είναι ανενημέρωτος και όχι ανημέρωτος ως προς τα τελευταία γεγονότα.
(Ανημέρωτος είναι: «ο μη εξημερωμένος»).
11.Ο μάρτυρας θα παράσχει και όχι θα παράξει χρήσιμες πληροφορίες.
12.Παρουσιάζεται δραστική και όχι δραματική μείωση των αποθεμάτων του νερού.
13.Από τα μολυσμένα νερά αναδίδονται και όχι αναδύονται δυσάρεστες οσμές
(Αναδύομαι σημαίνει έρχομαι στην επιφάνεια).
14.Την 1η Σεπτεμβρίου και όχι την 1η του Σεπτέμβρη αρχίζουν οι μετεγγραφές και όχι οι μεταγραφές των μαθητών.
- Και έσονται οι δύο εις σάρκα και όχι εις σάρκαν μίαν.
Φοβήθηκε την καταιγίδα και όχι την καταιγίδαν.
- Απεκδύθηκε την ευθύνη και όχι της ευθύνης.
(Το ρ. απεκδύομαι συντάσσεται με αιτιατική και όχι με γενική και σημαίνει δεν αποδέχομαι κάτι).
17.Με πολλή αγάπη, με πολλή χαρά και όχι με πολύ αγάπη, με πολύ χαρά.
(Το ουδ. πολύ συντάσσεται με ουδέτερο ουσιαστικό (πολύ νερό), με επίθετο (πολύ σκληρός) και με επίρρημα (πολύ κοντά)).
18.Η εθνικιστική έξαρση προοιωνίζεται και όχι προοιωνίζει πόλεμο.
(Το ρ. προοινωνίζομαι σημαίνει προμηνύω κάτι δυσάρεστο).
19.Κανείς δεν ξέρει τι θα επακολουθήσει και όχι τι θα ακολουθήσει μετά τον σεισμό.
(Το ρ. επακολουθώ λέγεται για κάτι που συμβαίνει ως συνέπεια κάποιου γεγονότος).
20.Μωυσής, πρωί, ηρωικός, ηρωίνη (χωρίς διαλυτικά) και όχι Μωϋσής, πρωΐ, ηρωϊκός, ηρωϊνη (με διαλυτικά).
Τα ωυ και ωι δεν παίρνουν διαλυτικά, γιατί δεν είναι δίψηφα.
21.Προτιμότερη είναι η λόγια γενική: της νομάρχου, της πρωτοδίκου, της γυμνασιάρχου, της γραμματέως από την ανύπαρκτη γενική: της νομάρχη, της πρωτοδίκη, της γυμνασιάρχη, της γραμματέα.
22.Διέφυγε την προσοχή και όχι της προσοχής μου.
Διέλαθε την προσοχή μου και όχι της προσοχής μου.
(Τα ρ. διαφεύγω και διαλανθάνω συντάσσονται με αιτιατική και όχι με γενική).
23.Η εταιρεία αποφάσισε να εισάγει και όχι να εισαγάγει κατ’ έτος διάφορα προϊόντα.
Η αστυνομία διεξήγαγε και όχι διεξήγε χθες βράδυ έρευνες.
(Στο ρ. άγω και τα σύνθετά του οι τύποι με θέμα –αγ–/–ήγ– χρησιμοποιούνται σε πράξη που διαρκεί ή επαναλαμβάνονται, ενώ οι τύποι με θέμα –ήγαγ–/–αγάγ– σε στιγμιαίες ή ολοκληρωμένες ενέργειες).
Πηγή: https://archive.patris.gr/articles/137629
Άλλα σχετικά κείμενα του Μιχ. Γ. Καβουλάκη υπάρχουν ΕΔΩ.
