Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης (1824), όποτε ξεκίνησε η αρχική διαμόρφωση των «ξενικών» κομμάτων, ο Σπυρίδων Τρικούπης εξελέγη βουλευτής (1824). Το 1826 υπήρξε μέλος της «Προσωρινής Κυβέρνησης» και, έλαβε μέρος στην Γ’ Εθνοσυνέλευση, στην Νέα Επίδαυρο, η οποία διέκοψε τις εργασίες της τον Απρίλιο του 1826.

Κατά την 1η Μαρτίου του 1821 έφεραν στον Λευκό Πύργο, ημιθανή, τον «Παπάζ εφέντη». Ο ιστορικός Παπάζογλου τον ταύτισε με τον Αριστείδη Παππά απεσταλμένο του Υψηλάντη, ενώ ο Ι. Κ. Βασδραβέλης με τον ιερέα Ανανία Μαρκόπουλο. Ο Παππάς γνωρίζουμε πως εκτελέστηκε στο Αντά Κεμπήρ. Αυτός ο οποίος αναφέρεται στην επιστολή του Χαϊρουλάχ, συνελήφθη για μεταφορά επαναστατικής επιστολής του Πατριάρχη.

«Αν περιστάσεως τυχούσης, πόλις τις ή χωρίον είναι ύποπτα λοιμού, συγχρόνως μετά την περιστοίχησιν των υπό υγειονομικής γραμμής, ανάγκη πάσα να ληφθώσιν ευθέως τα εξής μέτρα: Υποχρεούνται οι κάτοικοι να μένουν εις τα ίδια, εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή. Δεν σημαίνονται οι κώδωνες».

Ο Παναγιώτης Χριστοδούλου Γραφίδης λοιπόν, μαζί με τον αδελφό του Γεώργιο, είναι από τους πολλούς Ιερισσιώτες αγωνιστές που πολέμησαν για την ελευθερία της Πατρίδος προσφέροντας τις στρατιωτικές τους υπηρεσίες δίπλα σε σημαντικούς αξιωματικούς και οπλαρχηγούς του 1821, όπως τον Καραϊσκάκη, τον Καρατάσο, τον Φαβιέρο, κ.α..

«[…] από τον καιρό που κάποιος δάσκαλος μας μάθαινε με τη στραβή του μύτη το “ Όλη δόξα, όλη χάρη…”, μου φαίνεται πως πάσα χάρις είναι “ένρινη” και πάσα δόξα στραβομύτα!… Ένρινα και με στραβές τις μύτες είναι τα λόγια τους· γρηάτικη μούχλα της σαπιοδοντιάς βρωμολογάει το ’21 τους…»

Ο θετός γιος, αλλά και ο παραγιός (το παιδί για τα θελήματα). Στα χρόνια του Κολοκοτρώνη η λ. ήταν ταυτόσημη μ’ αυτή του υπηρέτη*. Λέει επ’ αυτού ο Κολοκοτρώνης: «Τὸ πρωὶ μᾶς ἔκλεισαν εἰς τὸ χωριό. Ἐγὼ εἶχα δώσει τὰ σκουτιά μου εἰς ἕνα ψυχογιόν. Χαράζοντας τὴν αὐγήν, βλέπω τοὺς Τούρκους.

Νὰ ῾ρθῆ ἕνας νὰ μοῦ εἰπῆ ὅτι θὰ πάγη ὀμπρὸς ἡ πατρίδα, στρέγομαι νὰ μοῦ βγάλη καὶ τὰ δυό μου μάτια. Ὅτι ἂν εἶμαι στραβός, καὶ ἡ πατρίδα μου εἶναι καλά, μὲ θρέφει· ἂν εἶναι ἡ πατρίδα μου ἀχαμνά, δέκα μάτια νά ῾χω, στραβὸς θὰ νὰ εἶμαι. Ὅτι ῾σ αὐτείνη θὰ ζήσω, δὲν ἔχω σκοπὸν νὰ πάγω ἀλλοῦ.

Δεκάξι χιλιάδες ἀσκέρια, τὸ ἄνθος τῶν Ἑλλήνων, Ρουμελιῶτες, Πελοποννήσιοι – ὕστερα βγάλαν καὶ τοὺς ἀρχηγούς τους ἀπὸ τὴ Νύδρα – Σπαρτιάτες κι᾿ ἀπ᾿ ἄλλα μέρη, ὅλοι αὐτεῖνοι κάθονταν εἰς τὶς Χῶρες καὶ εἰς τ᾿ ἄλλα χωριὰ καὶ τρώγαν ἀρνιὰ καὶ κόττες, κι᾿ ὁ Ἀράπης ὅταν τοὺς εὕρισκε τοὺς ξεποδάριαζε κυνηγώντας. Αὐτὰ κάνει ἡ διαίρεση καὶ ἡ διχόνοια.

«Αὐτὸ τὸ εἶδος τῆς ζωῆς ὁποὺ ἐκάμναμε μᾶς βοήθησε πολὺ εἰς τὴν ἐπανάσταση, διότι ἠξεύραμεν τὰ κατατόπια, τοὺς δρόμους, τὰς θέσεις, τοὺς ἀνθρώπους. Ἐσυνηθίσαμεν νὰ καταφρονοῦμεν τοὺς Τούρκους, νὰ ὑποφέρομεν τὴν πείναν, τὴν δίψαν, τὴν κακοπάθειαν, τὴν λέρα, καὶ καθεξῆς»

Αν το ζήτημα είχε μπει με τούτον εδώ τον τρόπο – απελευθέρωση των σκλαβωμένων αδερφιών μας -ποιος μπορούσε τάχα νάχει αντίρρηση; Καθήκον υπέρτατο στεκόταν το μικρό κράτος, που στήσαμε με τόσες θυσίες, να ετοιμαστεί για μια τέτοια αποστολή. Κάθε αντίθετη θέση θάτανε άρνηση όλων των ιδανικών που εκπροσωπούσε η Επανάσταση του Εικοσιένα.

Και ο Γέρος του Μοριά… Στον απαίσιο εμφύλιο του 1824, φυλακίστηκε στο Ναύπλιο (επειδή ήταν «άρπαξ, κακούργος και αφιλότιμος», κατά τους Κουντουριώτηδες), «αμνηστεύθηκε» όμως, ύστερα από έξι μήνες, για ν’ αντιμετωπίσει την επιδρομή του Ιμπραήμ στον Μοριά.

Ἐπῆγαν στερνότερα Τοῦρκοι καὶ κατοίκησαν καὶ στὴν Καρύταινα, ὁ καθένας ἀπὸ ἑκατὸν ψυχές, καὶ τοὺς ἐχάρισεν ὁ τότε Σουλτάνος μέρος γῆς γιὰ τοὺς κήπους τους καὶ ὁ ἄλλος ἔμεινε εἰς τὸν λαόν.

Ιστορικές απεικονίσεις της οθωμανικής περιόδου

Εἰς τὸ 1821, Ἰουλίου 20, συνέτρωγαν ὁ Δημήτριος Ὑψηλάντης καὶ ὁ Κολοκοτρώνης εἰς τοὺς ἴσκιους τῶν δένδρων τοῦ Ἄστρους, τὴν αὐτὴν ἡμέραν ὅπου ὁ Ὑψηλάντης εἶχε φθάσει. Γίδα ψητὴ στρωμένη εἰς φύλλα, ἀσκὶ μὲ ρετσινόκρασο, μισὸ φλασκὶ διὰ ποτήρι καὶ ψωμί, ὄχι πρώτης ποιότητος, ἦτον ἡ ἑτοιμασία τοῦ γεύματος.

Η Γαλλική σωστά ειπώθηκε μόνο κοινωνική (και όχι εθνικοκοινωνική), γιατί ο Ελλαδικός λαός προ πολλού ήταν έθνος, ενώ οι Γάλλοι μόνο μετά την Επανάσταση τους έθνος γίνηκαν. Πριν δεν είχαν τέτοια συνείδηση δική τους

Η στροφή της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία και τη Ρωσία είχε εν τέλει θετικό αποτέλεσμα για τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων· στους υποστηρικτές της ελληνικής ανεξαρτησίας προστέθηκαν τώρα και όσοι περίμεναν να πάρουν πίσω τα χρήματά τους ή να κερδοσκοπήσουν με τα ελληνικά χρεόγραφα.

 Ο Κολοκοτρώνης και η αλήθεια Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας Τρεις «ανέκδοτες» ιστορίες, όπως καταγράφονται στη «Διήγηση» του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη «Εφέτο δικό μας, του χρόνου δικό σου.» Ο «Γέρος του Μοριά» αναφέρει έναν διάλογο του πατέρα του με τους Αρβανίτες που τον […]

Ἐγεννήθηκα εἰς τὰ 1770, Ἀπριλίου 3, τὴν δευτέραν τῆς Λαμπρῆς. Ἡ ἀποστασία τῆς Πελοποννήσου ἔγινε εἰς τὰ 1769. Ἐγεννήθηκα εἰς ἕνα βουνό, εἰς ἕνα δένδρο ἀποκάτω, εἰς τὴν παλαιὰν Μεσσηνίαν, ὀνομαζόμενον Ραμαβούνι. Ὁ πατέρας μου ἦτον ἀρχηγὸς τῶν ἀρματολῶν εἰς τὴν Κόρινθον.

Ὁ ἐδικός μας πόλεμος ἦτον ὁ πλέον δίκαιος, ἦτον ἔθνος μὲ ἄλλο ἔθνος, ἦτον μὲ ἕνα λαόν, ὁποὺ ποτὲ δὲν ἠθέλησε νὰ ἀναγνωρισθεῖ ὡς τοιοῦτος, οὔτε νὰ ὁρκισθεῖ, παρὰ μόνο ὅ,τι ἔκαμνε ἡ βία.

Πατρίς, νὰ μακαρίζης γενικῶς ὅλους τοὺς Ἕλληνες, ὅτι θυσιάστηκαν διὰ σένα νὰ σ᾿ ἀναστήσουνε, νὰ ξαναειπωθῆς ἄλλη μίαν φορᾶ ἐλεύτερη πατρίδα, ὁποῦ ἤσουνε χαμένη καὶ σβυσμένη ἀπὸ τὸν κατάλογον τῶν ἐθνῶν.

Εἰς τὴν Ὕδραν, μόλις ἔμαθαν ὅτι ὁ Κυβερνήτης ἐσκοτώθηκεν, ἐκίνησεν ὁ Σπηλιωτόπουλος καὶ Παπαλεξόπουλος καὶ ἄλλοι, καὶ ἔτρεξαν εἰς τὸ Ἀνάπλι διὰ νὰ κάμουν ὅ,τι θέλουν καὶ νὰ βάλουν εἰς ταραχήν.

Η ευδαιμονία ασφαλώς κι επηρεάζεται από τις περιστάσεις, αλλά ο κάτοχος της αρετής θα είναι πάντα πιο κοντά στην ευτυχία από οποιονδήποτε άλλον μέσα στις ίδιες συνθήκες ζωής. Το να συγκρίνεται η ευτυχία του ενάρετου που γνωρίζει την πιο αντίξοη τύχη με την ευτυχία κάποιου άλλου που όλα του έρχονται ευνοϊκά στερείται λογικής και είναι από θέση αρχής άδικο.

Οι δημογέροντες εξεπροσώπουν την κοινότητα εις τας μετά των Τούρκων σχέσεις και είχον υποχρέωσιν να εμφανίζωνται ενώπιον οιασδήποτε τουρκικής αρχής ή επισκεπτομένου τον τόπον τούρκου τιτλούχου.

Καθημερινῶς εἴχαμε πόλεμο ἀπὸ τὸ μεσημέρι ἕως εἰς τὸ βράδυ, καὶ τὸ βράδυ τοὺς ἐμβάζαμεν μέσα. Ἐσιμώσαμεν τόσο κοντά, ὁποὺ ἐφέραμεν κοσμίτες διὰ νὰ φτιάσουν λαγούμι εἰς τὴν μεγάλη τάπια τῆς Τριπολιτζᾶς.

Η σημαντική ανάπτυξη που γνωρίζει η ληστεία από τον καιρό της δημιουργίας του ελληνικού κράτους ως τις αρχές του αιώνα μας, δεν αποτελεί παρά τη συνέχιση της κλέφτικης και αρματολίτικης παράδοσης, που, κι αυτή με τη σειρά της, πηγάζει από την παμπάλαιη παράδοση της ληστείας στα Βαλκάνια και τη Μ. Ασία.

Η ολιγαρχία, εν τη διανομή των λαφύρων της εξουσίας, είνε η προκαλέσασα την καταχθόνιον και αντεθνικήν συζήτησιν. Η ζήτησις μεγάλη, η προσφορά ελαχίστη.

Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν, εισίν Έλληνες και απολαμβάνουσιν, άνευ τινός διαφοράς, όλων των πολιτικών δικαιωμάτων.

-Και τι φαντάζεσθε, ότι από φόβον <τών Ελλήνων> επέτυχεν ο Ίμπραΐμης εις Νεόκαστρον καί Ναυαρίνους; Ημείς κ’ εκεί τον ενικήσαμεν, και εδώ αν έλθη, θα πάθη τα χειρότερα. […] Πώς δεν επέτυχεν και εις τας λοιπάς θέσεις; Ας έλθη εδώ, και πάλιν ομιλούμεν- και βλέπετε αυτόν τον φοβερόν Ιμβραΐμην πόσον αξίζει έμπροσθέν μας.

Καπετάνιοι της Ρούμελης και της βορείου Ελλάδος, προσκείμενοι στον Κωλέττη, διενεργούσαν επιδρομές στις τουρκοκρατούμενες τότε ακόμη Θεσσαλία και Ήπειρο, στις οποίες χρησιμοποιούσαν εθελοντές κάθε προελεύσεως, μεταξύ των οποίων και πολλούς ληστές, προσκειμένους στους καπετάνιους.

Ρωμαίικον. Εις τας ψυχάς όλων των απλών χριστιανών, των υπό το κράτος της Τουρκίας, απ’ αιώνων τεσσάρων και επέκεινα (αφ’ ότου δηλ. εκυριεύθη υπό των Τούρκων η Ευρωπαϊκή λεγομένη Τουρκία, έπειτα καν αυτή η Κωνσταντινούπολις) διεφυλάττετο η ιδέα και ελπίς της ελευθερώσεως και ανακτήσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των προγόνων μας από τη μια μεριά έδειξε τη ζωτικότητα της νεοελληνικής φυλής και από την άλλη το ξεχαρβάλωμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που θεωρούντανε μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το εμπόριο σκλάβων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση. Στις αρχές του 17ου αιώνα, το 1/5 των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης ήταν δούλοι. Το 1637 υπήρχαν στο Αλγέρι 25.000 χριστιανοί αιχμάλωτοι, ανάμεσά στους οποίους και πολλοί Έλληνες.

Η Ρωσία, κατά τη μετά Γκορμπατσόφ περίοδο, στρεφόταν σε μία πολιτική ενσωμάτωσης στους υπό δυτικό έλεγχο διεθνείς οργανισμούς και προς μια τουλάχιστον οικονομικής διάστασης συμμαχία με την Ευρώπη και κατεξοχήν τη Γερμανία.

Οι Έλληνες, μετά την εμπειρία των Ορλωφικών και τις απογοητεύσεις που τους προκάλεσε η στάση του Ναπολέοντα και της Γαλλίας, θα στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις… Τώρα, το μόνο που μπορούν και πρέπει να προσδοκούν οι Έλληνες είναι πως η δική τους επανάσταση θα υποχρεώσει τις μεγάλες δυνάμεις να πάρουν θέση, όπως και πράγματι θα συμβεί.

Στις 2 Ιουνίου 1823 το Εκτελεστικό (Κυβέρνηση) εξουσιοδότησε τους Ιωάννη Ορλάνδο, Ανδρέα Ζαΐμη και Ανδρέα Λουριώτη να μεταβούν στο Λονδίνο και να συνάψουν δάνειο 4.000.000 ισπανικών ταλλήρων· με τα χρήματα του δανείου επρόκειτο να ναυπηγηθούν δύο πολεμικές φρεγάτες και έξι ατμόπλοια

Ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας υπήρξε ο Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 6 Αυγούστου 1844. Έχοντας επικρατήσει στις αιματηρές εκλογές του 1844, με την συνδρομή του Ανδρέα Μεταξά ηγέτη του ρωσικού κόμματος, θα μείνει στην εξουσία μέχρι τον θάνατο του, τον Αύγουστο του 1847.

Ο Αδαμάντιος Κοραής έμαθεν εις το Παρίσι τα ανέλπιστα νέα της εκρήξεως της Επαναστάσεως, τα γεγονότα των ηγεμονιών, τον απαγχονισμόν των αρχιερέων, την εξέγερσιν του Μορέως. Ο Δημ. Υψηλάντης του έγραψεν εξ Οδησσού 1 Απριλ. 1821 αναγνωρίζων αυτόν ως πνευματικόν Πατέρα του κινήματος.

«Αν ήξερες τ’ αληθινά αγαθά της ζωής, δεν θα επιθυμούσες το έχει των άλλων. Εγώ προτιμώ να πεθάνω για την Ελλάδα παρά να γίνω μονάρχης των ομοφύλων μου»

Οι δημογέροντες εξεπροσώπουν την κοινότητα εις τας μετά των Τούρκων σχέσεις και είχον υποχρέωσιν να εμφανίζωνται ενώπιον οιασδήποτε τουρκικής αρχής ή επισκεπτομένου τον τόπον τούρκου τιτλούχου.

«Δια την αγάπην της πατρίδος, φίλοι συμπατριώται, πιστεύσατε ταύτην την αλήθειαν, ότι η μετάδοσις των επιστημών εις την Ελλάδα, αν ακολουθήσετε την καλήν μέθοδον, είναι αληθινή μετακένωσις από τα κοφίνια των αλλογενών εις τα κοφίνια των Ελλήνων…».

Ο Καποδίστριας δεν ήταν επίσης αρεστός στους Άγγλους επειδή είχε κιόλας προσπαθήσει να απαλλάξει την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κέρκυρα από την κατοχή τους. Ότι και να έκανε δε δεν θα μπορούσε να τους γίνει ποτέ αρεστός γιατί τον «κυνηγούσε» το αμαρτωλό παρελθόν του, η προσήλωσή του στον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο της Ρωσίας και οι πολύτιμες υπηρεσίες που του είχε προσφέρει.

«Ως ιστορικός, εις ό,τι αφορά τον εκσυγχρονισμό, θα πω μονάχα τρία ονόματα: Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Χαρίλαος Τρικούπης, Ελευθέριος Βενιζέλος». Ο Ιωάννης Καποδίστριας, κατά τα λοιπά, ήταν «αυταρχικός» ενώ ο Ιωάννης Κωλέττης παραμένει «ατεκμηρίωτα κατασυκοφαντημένος».

Σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο οι κάλπες έμεναν ανοιχτές για οκτώ ημέρες, ενώ σε πολλές περιοχές οι εκλογές διήρκεσαν ακόμη και δυο μήνες. Στην Αθήνα, μάλιστα, οι κάλπες άνοιξαν την 1η Αυγούστου και έκλεισαν την 26η του ίδιου μήνα!

Ήταν, συνεπώς, το καθεστώς των Διομολογήσεων που μετέτρεψε τη Βαλκανική Χερσόνησο και ιδιαίτερα τον υπόδουλο στον βάρβαρο οθωμανισμό ελλαδικό χώρο σε ενδοχώρα των καπιταλιστικών μητροπόλεων στην οποία διαμορφώθηκαν σε καθεστώς διπλής και τριπλής κατοχής οικονομικές και κοινωνικές δομές εξαρτημένες και συμπληρωματικές προς την αναπτυξιακή στρατηγική και τις αναπτυξιακές ανάγκες των μητροπολιτικών κέντρων.

«… η πλειοψηφία της Συνελεύσεως ήτο κατά το μέγιστον μέρος υπέρ του ενός Νομοθετικού Σώματος, δηλαδή της απλής Βουλής. Αλλ’ η πίεσις των Πρέσβεων των Δυνάμεων εχόντων επιρροήν επί των μελών της Συνελεύσεως επέβαλε την παραδοχήν της Γερουσίας προς ενίσχυσιν της Βασιλείας».

Το σπάνιο αυτό ηχητικό ντοκουμέντο -πρόκειται για τη μοναδική γνωστή καταγραφή της φωνής του Παναγιώτη Κονδύλη- προέρχεται από το Αρχείο Φωνών του Γιώργου Ζεβελάκη

Το κίνημα του 1843 θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν μια ειρηνική μεταπολίτευση. Μια «βελούδινη επανάσταση».

Η «ρωσική επικουρία», όπως αναφέρει και ο Μπ. Άννινος, ήταν η ψυχή του ρωσικού «κόμματος».

Ο Κάνιγκ βρήκε τη ευκαιρία. Ήθελε πάλι να χτυπήσει την Ιερή Συμμαχία· και το 1827, «αναγνώρισε» τους Έλληνες που πολεμούσανε σαν κράτος και σαν δίκιο (γι’ αυτό του ‘χουμε και το άγαλμα στην πλατεία Κάνιγγος).

Αναμφίβολα λοιπόν, τα συνάφια είναι κατά την τουρκοκρατία οι σημαντικότεροι δημιουργοί όχι μόνο στην οικονομική και επαγγελματική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και στη θρησκευτική και κοινωνική υπόσταση του έθνους.

Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι οι μουσουλμάνοι της Κρήτης να φτάσουν, παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, το 45%-50% του πληθυσμού του νησιού. Είναι κάτοικοι των πόλεων στη συντριπτική πλειοψηφία, όλοι μιλούν τα ελληνικά και αγνοούν τα τουρκικά.

Ο Κωνσταντίνος Σάθας (Αθήνα, 1842 – Παρίσι, 12 Μαΐου 1914) ήταν από τους επιφανέστερους Έλληνες ιστορικούς της νεότερης Ελλάδας καθώς και από τους πρωτοπόρους των νεοελληνικών ερευνών.

Αυτοί οι ορεσίβιοι πολεμιστές έπρεπε, στα πλαίσια της δημιουργίας του ενιαίου εθνικού κράτους, να ενσωματωθούν στη νεοελληνική εθνική κουλτούρα. Εμπόδιο στεκόταν ο μεσαιωνικός τρόπος ζωής τους καθώς και η τοπικιστική τους νοοτροπία.

Ο Κυριάκος Σιμόπουλος γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 1921 στο Καστανοχώρι Μεγαλόπολης (Κραμποβό). Σπούδασε στη Νομική Αθηνών. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση και έγραφε με το ψευδώνυμο «Αχιλλέας» στον παράνομο Τύπο της Εθνικής Αντίστασης από το όρος Ελικώνα.

Ο Κωνσταντίνος Δημαράς του Θησέως (1904-1992), αναφερόμενος συχνότερα ως «Κ.Θ. Δημαράς», ήταν Έλληνας φιλόλογος, κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Πολλές ορεινές μάλιστα κοινότητες, είτε με τα όπλα, είτε με συμβάσεις, είχαν αποχτήσει αυτοτέλεια. Άλλες αποτελούσαν αυτόνομες ομοσπονδίες, όπως τα δώδεκα Μαντεμοχώρια της Χαλκιδικής, πριν από τη μεγάλη μας επανάσταση. Στη Χαλκιδική λειτουργούσαν 500-600 καμίνια, είναι όμως άγνωστο πόσο μετάλλευμα έβγαζαν.

«Οι κλέφτες της άλλης Ελλάδας συνεβιβάζοντο ενίοτε και εγίνοντο αρματολοί και μερικοί ετιμωρούντο μόνον με φυλάκισιν, από την οποία συχνά εσώζοντο. Αλλ’ οι χαΐνηδες της Κρήτης, όταν έπεφταν στα χέρια της εξουσίας ήταν χαμένοι. Η μανία των Τούρκων εναντίον τους δεν έβρισκεν άλλην ικανοποίησιν παρά την διά μαρτυρίων θανάτωσιν.»

Ιδιαίτερα για μας τους Έλληνες, τα δημοτικά τραγούδια, έχουν και γι’ άλλο λόγο μεγαλύτερη σημασία και αξία, εξόν από την καθαρά αισθητική τους. Ότι, δηλαδή, μας χρησιμεύουν σα μοναδική σχεδόν πηγή για να λάβουμε μιαν ιδέα, για τη ζωή του ελληνικού λαού, σε όλες τις πλευρές και τις εκδηλώσεις του κατά τους δύσκολους χρόνους της δουλείας του.

Επτά αιώνες, από το τέλος του 11ου αιώνα ως το τέλος του 18ου, χρειάστηκαν για να μπορέσει ένας παλαιός λαός όπως ο ελληνικός να συγκροτηθεί σε ένα νέο έθνος και να ξεκαθαρίσει τα κύρια στοιχεία της εθνικής του συνείδησης.

Εις την Ελλάδα! Εις την Ελλάδα!
Λεβέντες γεια σας! πέρα και πέρα