«Αφρίζει, δεν αφρίζει, τον παρά μου έχω δοσμένο.», «Τι αφρίζεις και ξαφρίζεις; Τον παρά μου έδωκα, να σε φάω θέλω.»

«Οι αρρώστιες έρχονται καβάλα και φεύγουν με τα πόδια.», «Οι αρρώστιες έρχονται με τη λίτρα και φεύγουν με το δράμι.», «Οι αρρώστιες στο ερχομό κάνουν λιγουλάκι, μα για να φύγουν κάνουν έναν αιώνα.»

«Γιατί χτυπιούνται αλήθεια / οι Τρώες κι οι Αργίτες; γιατί μάζεψε κι έφερε εδώ τ’ ασκέρι / ο γιος του Ατρέα; Για την ωριόμαλλην Ελένη—ή μήπως όχι; / Οι Ατρεΐδες μόνο στις γυναίκες τους απ’ όλους τους ανθρώπους / έχουν αγάπη; Ποιος καλόγνωμος και μυαλωμένος άντρας / δε νιώθει αγάπη και δε γνοιάζεται το ταίρι του; και τούτη / όμοια κι εγώ περίσσια αγάπησα, κι ας ήταν σκλαβοπούλα.»

Στον Όμηρο (Η478-79) η φράση «χλωρὸν δέος» λέγεται για τον φόβο: «παννύχιος δέ σφιν κακὰ μήδετο μητίετα Ζεὺς / σμερδαλέα κτυπέων· τοὺς δὲ χλωρὸν δέος ᾕρει·» Απόδοση: «κι ολονυχτίς κακά ο βαθύγνωμος ο Δίας τους μελετούσε / βροντώντας δυνατά, κι ολόχλωμη τους έκοβε τρομάρα.»

«Όποιος θέλει να δείρει παπά πρέπει να τον αφήσει ξερό στο ξύλο.» και η αραβική «Αν δώσεις σε κανέναν να φάει, χόρτασέ τον· και αν θέλεις να δείρεις κανέναν, δείρε τον να του πονέσει.»

«Πιάσ’ τον κασίδη κ’ έπαρε το μαλλί του.», «Ο κασιδιάρης όλα τα παιχνίδια τα παίζει, το κλωτσοσκούφι δεν το παίζει.»

«Όλα τα βάσανα είναι βάσανα, μα το βάσανο χωρίς ψωμί είναι μεγαλύτερο.», «Με ψωμί όλα τα βάσανα είναι γλυκά.», «Οι λύπες με ψωμί δεν είναι λύπες, οι αληθινές λύπες είναι χωρίς ψωμί.», «Τ’ αληθινά βάσανα είναι όταν λείπει το ψωμί.»

«Επί συναθροίσεως πολλού πλήθους εν ω ολίγιστοι διακρίνονται αγαθοί και σπουδαίοι άντρες. Άνθρωπος θεωρείται ο άξιος του ονόματος τούτου, διαστελλόμενος του κοινού όχλου.»

«Όποιος παραπολλά πιάνει πολλά του πέφτουν.», «Όποιος σε πολλά ξαμώνει κανένα δεν κρατεί σφιχτά.», «Όποιος πολλά καταπιάνει λίγα βγάνει πέρα.», «Όποιος πολλά καταπιάνει μονομιάς κανένα δεν καταφέρνει καλά.»

«Τέντωνε την αρίδα σου όσο είναι το σκέπασμα.», «Ξάπλωνε το πόδι όσο φτάνει το πάπλωμα.», «Όταν είναι μικρό το κρεβάτι, να πλαγιάζει κανείς συμμαζωχτά και στενόχωρα.»

«Όταν δεν κάνει κανείς τίποτα, μαθαίνει να κάνει το κακό.», «Η ακαμωσιά είναι αιτία χίλιων κακών.», «Η οκνιά είναι η μητέρα της δυστυχίας· η δουλειά γεννά τα πλούτη.»

«Στον κακό σκαφτιά κάθε αξίνα του φαίνεται χειρότερη.», «Στον κακό εργάτη κάθε αξίνα φέρνει πόνο.», «Κακός εργάτης ρίχνει την αιτία σε κάθε σίδερο.», «Κακός εργάτης δε βρίσκει ποτέ καλό χωράφι.»

«Υμείς εστέ το άλας της γης…» Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας Πρόκειται για εκκλησιαστική φράση που είπε ο Κύριος στους μαθητές του: «Υμείς εστέ το άλας της γης· εάν δε το άλας μωρανθή, εν τίνι αλισθήσεται.»[1] Η μεταφορά έχει σχέση με […]

«Η γουρούνα αγάλια αγάλια και τα γουρουνόπουλα τρεχάλα, φτάνουν ίσια στο κουμάσι.», «Γουρούνια παλεύουν; Βροχή θάχουμε.», «Μήτε γουρούνια είχ’ ο παπάς, μήτε και θέλει νάχει.»

― Γιά νὰ σοῦ πῶ, κὺρ Γιάννη, εἶπε μεθ᾽ ὑποζέοντος θυμοῦ ὁ καλόγηρος· εἶναι μιὰ παροιμία ποὺ λέγει: Ἐκεῖνος πὄχει τὰ γένεια, ἔχει καὶ τὰ χτένια. ― Τὸ ξέρω, πάτερ Σαμουήλ, ἀπήντησεν ὁ κὺρ Γιάννης, μὰ εἶναι καὶ μιὰ ἄλλη ποὺ λέει: ὅποιος μ᾽ θέλει τὸ καλό μ᾽, μὲ κάνει καὶ κλαίω.»

«Συχνά, όποιος πιστεύει πως θα ξεφύγει απ’ τον καπνό πέφτει στη φωτιά.», «Να πέσει από το τηγάνι στη θράκα.», «Να πέσει από τη θράκα στη φωτιά.», «Έπεσε απ’ το καζάνι στη φωτιά.»

«Η καλογεννούσα (ή καλογεννούδα) η μάνα, νικά το χάρο.», «Κατά μάνα, κατά τάτα (ή κύρη), κατά γιο και θυγατέρα.», «Τα παιδιά παίδες τραβούν κι οι μάνες τις ξεχάνουν.», «Παραζούζουλη είναι η μάνα και πανώρια η θυγατέρα.»

«Χωρίς ψέμα, δεν πυτιάζει η δουλειά.», «Είπες ψέμα κι εγεύθης, μα λες αλήθεια και δε δειπνάς.», «Ψέμα άκουσες όλο ψέμα δεν είναι.»· ως γνωστόν, «ο ψεύτης κι ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται» και το «το ψέμα δε ζει για να γεράσει.»

«Όλες οι αλεπούδες στο τέλος γυρίζουν στο γουναράδικο.», «Είπαν οι αλεπούδαροι στ’ αλεπόπουλα: Στου γούναρη θ’ ανταμώσουμε όλοι.», «Είπεν η αλεπού μια μέρα στ’ αλεπόπουλα: στο ταμπάκικο θα ιδούμε όλοι ποιος έχει τον κώλο και το τομάρι δυνατότερα.»

«Του δουλευτή μισό ψωμί και του τεμπέλη ένα (δίνει ο Θεός).», «Ο τεμπέλης δουλειά δεν είχε και ζύγιαζε τ’ αρχίδια του.», «Κείται ο βους [= το βόδι] κι η ουρά του πίνει.» [= για οκνηρούς και φυγόπονους.], «Του τεμπέλη το καρβέλι είναι διπλό.»