Το Θουκυδίδειο έργο μέσα από τη διεισδυτική ματιά του Κορνήλιου Καστοριάδη [Βιβλιοκριτική του: Κορνήλιος Καστοριάδης «Η ελληνική ιδιαιτερότητα (Τόμος Γ). Θουκυδίδης, Η ισχύς και το δίκαιο (Σεμινάρια 1984-1985)». Εκδόσεις: Κριτική, Αθήνα.] Γράφει η Τρισεύγενη Γεωργακοπούλου* Ο τρίτος τόμος των δημοσιευμένων […]

Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι απόγονοι του Ηρακλή, μετά το θάνατο του Ύλλου και το διωγμό τους από την Πελοπόννησο, κατέφυγαν στην ηπειρωτική Ελλάδα, την οποία εξούσιαζε ο Δώρος, γιος του Έλληνα και γενάρχης των Δωριέων.

Την Ήπειρο την κατοικούσαν διάφορες φυλές, από τις οποίες οι πιο γνωστές ήταν οι Χάονες, οι Θεσπρωτοί, οι Κασσωπαίοι και οι Μολοσσοί. Από τη μία ο Ηρόδοτος αποκαλεί τους Θεσπρωτούς και τους Μολοσσούς Έλληνες, ενώ ο Θουκυδίδης τους θεωρεί βάρβαρους.

Η σπαρτιατική πολιτεία έμοιαζε περισσότερο με στρατόπεδο παρά με μια συνηθισμένη κοινωνία ανθρώπων, αφού οι Σπαρτιάτες δεν έτρωγαν στα σπίτια τους, αλλά όλοι μαζί σε δημόσια συσσίτια ή φειδίτια, στα οποία όφειλαν όλοι να παρευρίσκονται, χωρίς να εξαιρούνται ούτε οι βασιλιάδες. Μόνο οι έφοροι, όπως είδαμε, εξαιρούνταν από αυτή τη διατροφή.

Οι περίοικοι ήταν επίσης ελεύθεροι και μάλιστα πολίτες, όχι όμως της Σπάρτης αλλά των υπόλοιπων πόλεων της Λακωνικής. Μόνο οι πολίτες της Σπάρτης διαχειρίζονταν τις υποθέσεις όλης της πολιτείας, ενώ οι περίοικοι κυβερνούσαν μόνο την ίδια τους την πόλη, πάντα όμως κάτω από την επίβλεψη της Σπάρτης.

Η διαχείριση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών υποθέσεων ήταν στα χέρια των εφόρων, οι οποίοι, αν και διέθεταν «μεγάλη εξουσία, που ισοδυναμούσε με τυραννία», δεν ήταν υπόλογοι ούτε στη γερουσία ούτε στην αγορά του δήμου και ακόμα λιγότερο στους βασιλιάδες. Έδιναν λόγο μόνο στους διαδόχους τους.

Εις τοιαύτα λοιπόν κατέληξε συμπεράσματα η έρευνά μου περί των παλαιών, ως προς τα οποία δεν ημπορεί κανείς να δώση πίστιν εις όλας τας υπαρχούσας παραδόσεις. Διότι οι ανθρώποι αποδέχονται εξ ίσου αβασανίστως όσα εξ ακοής μανθάνουν περί των παρελθόντων πραγμάτων, και όταν ακόμη αναφέρωνται εις την ιδικήν των χώραν.

Από εκείνη τη στιγμή και μετά η Πυθία έπεφτε σε ιερή έκσταση, η οποία μερικές φορές ήταν τόσο σφοδρή, ώστε η μάντισσα πέθαινε. Όσα ακατάληπτα έλεγε όταν έφτανε σε αυτή την κατάσταση, ερμηνεύονταν από τους ιερείς που ήταν γύρω της ανάλογα με το νόημα που θεωρούσαν πιο κατάλληλο, σε απαντήσεις και μάλιστα έμμετρες.

Και μόνον βραδύτερον έπεισεν ο Θεμιστοκλής τους Αθηναίους, ενώ ευρίσκοντο ήδη εις πόλεμον προς τους Αιγινήτας και ανεμένετο ο βάρβαρος, να κατασκευάσουν τα πολεμικά πλοία, με τα οποία και εναυμάχησαν εις την Σαλαμίνα. Και τα πλοία άλλωστε αυτά δεν είχαν ακόμη κατάστρωμα καθ’ όλον το μήκος των.

Τα δύο αυτά σκήπτρα αφού ήνωσεν εις χείρας του ο Αγαμέμνων, υιός του Ατρέως, και έγινε συγχρόνως ισχυρότερος από τους άλλους κατά την ναυτικήν δύναμιν, κατώρθωσεν, όπως εγώ νομίζω, να συγκέντρωση την εκστρατείαν, διότι οι ηγεμόνες τον ηκολούθησαν, όχι κατά χάριν, αλλ’ από φόβον.