Ένας αχρείος τον άλλονε μα την αλήθεια σέρνει / κι έτσι παντοτινά ο θεός όμοιο στον όμοιον φέρνει. / Πού τάχα, ω βρώμικε βοσκέ, τον πάς αυτόν τον χάφτη / τον παλιοζήτου-λα, μωρέ, των τραπεζιών τη λώβα;

Η Αθήνα απετέλεσε την νέα πρωτεύουσα του μικρού ελληνικού βασιλείου. Από την εποχή του Όθωνα, άρχισαν να εγκαθίστανται στην πόλη αυτή λόγιοι, οι οποίοι ασχολήθηκαν με την λογοτεχνία και, οι περισσότεροι εξ αυτών κατάγονταν από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης.

Όλη απ’ εμένα, τέκνο μου, θ’ ακούσης την αλήθεια. / Με φέραν εδώ Φαίακες θαλασσοξακουσμένοι, / που κάθε ξένον προβοδούν που φτάση στο νησί τους• / με το γοργό καράβι τους, καθώς γλυκοκοιμόμουν, / ήρθαν στο Θιάκι, μ’ έβγαλαν, και με λαμπρά μ’ αφήκαν / δώρα, χρυσά και χάλκινα, και με φαντά περίσσια• / όλα κρυμμένα σε σπηλιά με θεϊκιά βοήθεια.

Άμποτε όσο σ’ αγάπησα να σ’ αγαπάη κι ο Δίας, / που απ’ τη βαρειά του ζήτουλα κακομοιριά με σώζεις. / Έρμος στα ξένα σα γυρνάς, χειρότερο δεν είναι• / μόνε για μιά παλιοκοιλιά τόσα τραβούν οι ανθρώποι, / σαν τους πλακώνη η ρήμαξη κι η συφορά κι ο πόνος.

«Τρώγε, καλέ μου ξένε, εσύ και τα καλά μας χαίρου• / το ένα ο θεός χαρίζει μας, και τ’ άλλο μας τ’ αρνιέται / όπως στο νου του βουληθή, τι δύνεται τα πάντα.» / Αυτά είπε, κι έκαψε απαρχές στους θεούς τους παναιώνιους, / κι έσταξε, κι έβαλε καυκί λαμπρό κρασί γεμάτο / μες στου Οδυσσέα του κουρσευτή τα χέρια•

Πετιέται απάνω, στέκεται, κοιτάζει την πατρίδα, / και τότε θλιβερά βογγάει, και τα μεριά βαρώντας / με τις παλάμες, κλαίγεται και λέει μοιρολογώντας• / «Αλλοίς μου, και σε τι λογής ανθρώπων ήρθα χώρα; / νά ‘ναι άραγες ασύστατοι κι αδικοπράχτες κι άγριοι, / ή νά ‘χουνε φιλοξενιά και θεοφοβιά στο νου τους;

Θέρος ήταν κι ο Ζίνζιρας όλος / στης φωνής του το μέριμνο μόνο, / μες τον ίσκιο των δένδρων κρυμμένος· / τον καιρό του διαβαίνει λαλώντας. / Το φιλόπονο ωστόσο μυρμήγκι, / με δουλειάς συγκρατούμενης κόπο, / μέρα νύχτα στιγμή δε σιγάει / στη φωλιά του θροφές να συνάζει.

«Έλα, καμάρι των Αχαιών, πολύμνητε Οδυσσέα, / το πλοίο σου κράτα, τη γλυκειά φωνή μας για ν’ ακούσης, / Δεν πέρασε απ’ εδώ κανείς με μελανό καράβι, / χωρίς ν’ ακούση από κοντά το γλυκολάλημά μας, / παρά μισεύει χαίροντας που έμαθε κι άλλα ακόμα, / τι ξέρουμε όσα τράβηξαν μες στην πλατειά Τρωάδα / και Τρωαδίτες κι Αχαιοί, καθώς οι θεοί τα ορίσαν.»

«Περίλαμπρε Οδυσσέα, / το θάνατο μη μου ζητάς με λόγια να γλυκάνης. / Κάλλιο στη γης να βρίσκομουν, κι ας δούλευα σε ανθρώπου /μικρού, με δίχως βιός πολύ, παρά στον Άδη να είμαι, / και βασιλέας να λέγουμαι των πεθαμένων όλων.»

Ώ Κίρκη, πως ζητάς εγώ να σου φερθώ με γλύκα, / που χοίρους στα παλάτια σου τους φίλους μου έχεις κάμει, / κι εμένα εδώ κρατώντας με πονηρευτά καλείς με / στο θάλαμό σου, τάχα εκεί μαζί σου να πλαγιάσω, / κι έτσι, σα γυμνωθώ, αντρειά και δύναμη μου πάρης;

Κύκλωπα, αν άνθρωπος θνητός κανένας σε ρωτήξη / πως έτυχε το μάτι σου κακοτυφλιά να πάθη, / τό ‘χει τυφλώσει να τους πης ο κουρσευτής Δυσσέας, / του Λαέρτη ο γιός, που βρίσκεται στο Θιάκι η κατοικιά του.

Ο βυζαντινός χρονογράφος Θεοφάνης (760 – 818) περιγράφει με ποιον τρόπο «πείραζαν οι Πράσινοι τον δύστυχο εκείνονα πούμοιαζε του Μαυρίκιου, και που αφού τονέ φορέσανε «σαγίον μαύρον» και τονέ στεφανώσανε με σκόρδα, τονέ καθίσανε σε γαδούρι και τον κορόιδευαν.»

«Όμως περίσσια λαχταρώ, και το ζητώ ολοένα, / να πάω στον τόπο, να χαρώ του γυρισμού τη μέρα. («οἴκαδέ τ᾿ ἐλθέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι.») / Κι αν με χτυπήσει οργή θεού στα μελανά πελάγη, / έχω καρδιά βασταχτερή, κι απομονή θα κάνω· / έπαθα που έπαθα πολλά και ‘πόφερα άλλα τόσα / στις μάχες και στις θάλασσες· ας μου γενεί και τούτο.»

Ομήρου Οδύσσεια. Ραψωδία θ’ Οδυσσέως σύστασις προς Φαιάκας. Μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη      Έφεξ’ η ροδοδάχτυλη της νύχτας κόρη Αυγούλα, κι ο Αλκίνος ο τρανόψυχος σηκώθη από τον ύπνο· σηκώθη κι ο διογέννητος, ο κουρσευτής Δυσσέας· κι ο Αλκίνος ο τρανόψυχος τον […]

Αλλοίς μου, και σε τί λογής ανθρώπων να ήρθα χώρα; / να ‘ναι άραγες ασύστατοι κι αδικοπράχτες κι άγριοι, / ή να ‘χουνε φιλοξενιά και θεοφοβιά στο νου τους; / Σάν κοριτσιών ψιλή φωνή στ’ αυτιά μου να βουΐζη, / σα νύφες, που έχουν κατοικιά ψηλά στα κορφοβούνια…

…αφού κανένας το θεϊκό Οδυσσέα δε θυμάται / μες στο λαό που σα γονιός με αγάπη κυβερνούσε. / Πάς σε νησί αυτός κοίτεται και δέρνεται από πόνους, / στης θέαινας της Καλυψώς, που με το ζόρι εκείθε / κρατάει τον, και δε δύνεται να δή γλυκειά πατρίδα•

Τότες αυτό σοφίστηκε του Δία η κόρη Ελένη• / απ’ όπου πίνανε κρασί τους έριξε βοτάνι, / συχαστικό κι ανέχολο, που κάθε πόνο πνίγει. / Όποιος αυτό το καταπιή σμιγμένο στο κροντήρι, / ολημερίς δε χύνεται στο μάγουλο του δάκρυο, / μα κι άξαφνα αν η μάνα του ή ο κύρης του πεθάνη, / ή κι ομπροστά στα μάτια του με το μαχαίρι άν κόβουν / αγαπημένο αδέρφι του, ή γιό μονάκριβό του. / Τέτοια ‘χε γιατροβότανα καλά του Δία η κόρη.

Ένας μεγάλος δημιουργός, όπως στάθηκε ο Όμηρος, είναι πάντα πολύφωνος· γι’ αυτό μπορεί και κλείνει μέσα στην ψυχή του όλο τον κόσμο, όλες τις ομορφιές του, όλες τις χαρές του κι όλους τους πόνους του. Ωστόσο σαν να ήθελε να υποδηλώσει πως όσο και να ψάλλει πολέμους, μια φορά η καρδιά του δεν ανήκει σ’ αυτούς, πως η αγριότητα τους είναι ξένη με την ψυχή του.

― Τώρα εἶναι δίκιο Θεοῦ νὰ πατήσετε νύχτα στὸ χωριό μας, νὰ μᾶς δώσετε μεγάλο φόβο, τὸ φόβο ποὺ μπορεῖ νὰ γεννήσῃ τὴ χολέρα καὶ χωρὶς νὰ εἶναι χολέρα; Εἴτε τελείωσεν ἡ καραντίνα σας εἴτε ὄχι, πρέπει νὰ λάβετε ὑπομονή, ἀφοῦ ἡ ἀρχὴ λέγει ναὶ καὶ ὄχι, καὶ μεῖς καλὰ-καλὰ δὲ ξέρουμε ἂν ἦρθε ὁ καιρὸς γιὰ νὰ πάρετε πράτιγο.

Μωρέ λογά, αχαλίνωτε Τηλέμαχε, τί λες μας; / μάς βρίζεις, κι αβανιάσματα να μάς κολλήσης θέλεις• / μα ξέρε το πως δε σου φταίν οι Αχαιοί οι μνηστήρες, / παρά η μανούλα σου τα φταίει, που χίλια ξέρει ο νούς της.

Τον άντρα τον πολύπραγο τραγούδησέ μου, ω Μούσα, / που περισσά πλανήθηκε, σαν κούρσεψε τής Τροίας / το ιερό κάστρο, και πολλών ανθρώπων είδε χώρες / κι έμαθε γνώμες, και πολλά στα πέλαα βρήκε πάθια, / για μία ζωή παλεύοντας και γυρισμό συντρόφων.

Εμείς τη γνώμη του Διός ν’ ακούμε πρέπει, π’ όλους / ορίζει αθρώπους και θεούς. Ένα πουλί είναι απ’ όλα / το πιο καλό, να πολεμάς για τη γλυκιά πατρίδα.

«Αφρίζει, δεν αφρίζει, τον παρά μου έχω δοσμένο.», «Τι αφρίζεις και ξαφρίζεις; Τον παρά μου έδωκα, να σε φάω θέλω.»

Ὅλα ταῦτα ἦσαν εἰς τὸ βάθος καὶ ὁ φόβος τῆς χολέρας ἦτο εἰς τὴν ἐπιφάνειαν. Θὰ ἔλεγέ τις ὅτι ἡ χολέρα ἦτο μόνον πρόφασις, καὶ ὅτι ἡ ἐκμετάλλευσις τῶν ἀνθρώπων ἦτο ἡ ἀλήθεια. Τὸ δαιμόνιον τοῦ φόβου εἶχεν εὕρει ἑπτὰ ἄλλα δαιμόνια πονηρότερα ἑαυτοῦ, καὶ εἶχε λάβει κατοχὴν ἐπὶ τοῦ πνεύματος τῶν ἀνθρώπων.

Στον Όμηρο (Η478-79) η φράση «χλωρὸν δέος» λέγεται για τον φόβο: «παννύχιος δέ σφιν κακὰ μήδετο μητίετα Ζεὺς / σμερδαλέα κτυπέων· τοὺς δὲ χλωρὸν δέος ᾕρει·» Απόδοση: «κι ολονυχτίς κακά ο βαθύγνωμος ο Δίας τους μελετούσε / βροντώντας δυνατά, κι ολόχλωμη τους έκοβε τρομάρα.»

Μόνον ὁ Γιάννης τῆς Κ᾽σάφους τελευταῖον εἶπεν ὅτι «δὲν τοῦ γεμίζει τὸ μάτι κι αὐτὸς καὶ τὸ μαγαζί του». Ὁ κάπηλος ἐπειράχθη τότε, καὶ ἤρχισε νὰ τοὺς ὀνειδίζῃ σκληρῶς, ἀλλ᾽ ὁ Κωνσταντὴς ὁ Καλόβολος, μὲ ἀτάραχον μειδίαμα, τοῦ εἶπεν ὅτι «ἂν θέλῃ νὰ ἔχῃ μαγαζί, πρέπει νὰ ἔχῃ καὶ κοιλιὰ σὰν τὸ μαγαζί του, μεγαλύτερη μάλιστα ἀπ᾽ τὸ μαγαζί του».

*Υπηρέτρα* *Το Σπιτάκι Στο Λιβάδι* *Φώτα Ολόφωτα* *Ωχ, Βασανάκια* *Το Καμίνι* *Το Μυρολόγι Της Φώκιας* *Ο Έρωτας Στα Χιόνια*

Συμβαίνει όμως ότι ενώ οι αμέτρητοι ηλίθιοι μπορούν να συνταιριάσουν τις πεντέξι ανόητες αντιλήψεις τους, οι ελάχιστοι νοήμονες, έχοντας ξεχωριστή προσωπικότητα καθένας, έχουν και ξεχωριστές ιδέες.

Αλεξάντρ Ισάγιεβιτς Σολζενίτσιν Κείμενο: Κωστής Παπαγιώργης «Όταν ένα καράβι έχει 99 τρύπες στο κύτος του, και από τις καλύτερες προθέσεις να διαπνέεται κανείς, είναι αδύνατο να τις φτιάξει όλες αμέσως». Ο άνθρωπος που μιλάει έχει γράψει, μεταξύ άλλων, το Αρχιπέλαγος […]

Από χαρακτήρα, ο Παπαδιαμάντης δεν έπινε για να ξεσπάσει, για να αλλάξει τον κόσμο γύρω του ή να φανερώσει τα κρυφά που τον καταδυνάστευαν. Το κρασί, αντίθετα, του χάριζε μια εσωτερική γαλήνη, το σπίθισμα της πνευματικής μεταρσίωσης που τόσο το είχε ανάγκη, και τόσο τίμησε τους τόπους όπου σύχναζε και τους συμποτικούς αδελφούς.

«Οκτώβρη και δεν έσπειρες, στάρι μην περιμένεις.», «Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.», «Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οχτώ σωρούς δεν έκανες.», «Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.»

Μια φανταστική ιστορία για ένα μέλλον που θα μπορούσε να είναι η κοντινή μας πραγματικότητα, ένα μυθιστόρημα με πρωτότυπη γραφή και εξαιρετική πλοκή, ενορχηστρωμένο με εκπληκτική μαεστρία.

Ἀπρόντο, τσούπα, τῆς εἶπε, ἀλέστα, καὶ μὴ τσινιάζῃς. Ντούρμα γαμπρὸς ἔρχεται γυρεύοντα· σὰν τ᾿ μπούφ᾿ τοὺ π᾿λί, σοῦ ᾽ρθε… Θιὸς τόνε στέλνει. Ἒμ προικιὰ δὲ γυρεύει, ἒμ κοριτσιάτικο σοῦ δίνει… Τί ἄλλο θέλεις, κορίτσι;… Τί κάνει πὼς ἔχει ἄνθρωπος δυὸ παιδάκια;…

«Τα παχιά πρόβατα κουρσεύουνται, κουρσεύουνται τα βόδια, / τα ξανθοκέφαλα αγοράζουνται φαριά και τα τριπόδια· / μόνο η ζωή του ανθρώπου, ως ξέφυγε της δοντωσιάς το φράχτη, / πίσω δε γέρνει, δεν κουρσεύεται, δεν πιάνεται ποτέ της.»

«Όποιος παραπολλά πιάνει πολλά του πέφτουν.», «Όποιος σε πολλά ξαμώνει κανένα δεν κρατεί σφιχτά.», «Όποιος πολλά καταπιάνει λίγα βγάνει πέρα.», «Όποιος πολλά καταπιάνει μονομιάς κανένα δεν καταφέρνει καλά.»

Κ.Π. Καβάφης: Τρώες

Σεφέρης Γιώργος: O γυρισμός του ξενιτεμένου

“Κύκνειο άσμα”. Η φράση προήλθε από την παράδοση ότι ο κακόφωνος κύκνος, όταν διαισθανθεί τον θάνατό του, κελαηδεί με γλυκιά φωνή. “Κύκνειο άσμα” είναι το τελευταίο έργο πνευματικού δημιουργού, πριν από τον θάνατό του.

Οδυσσέας Ελύτης: «Περί Ευρώπης»

Σύμφωνα με τη βιβλική αφήγηση, ενώ ο Λωτ και η οικογένειά του απομακρύνονταν από τα Σόδομα, για να αποφύγουν τη θεϊκή καταστροφή, η γυναίκα του Λωτ παρήκουσε την εντολή του Θεού και κοίταξε πίσω της, με αποτέλεσμα να γίνει “στήλη άλατος”.

Κ.Π. Καβάφης: «Εύνοια του Αλεξάνδρου Βάλα» διαβάζει: Σουλιώτης Μίμης, Ανέκδοτη ηχογράφηση, Αθήνα 2002   A δεν συγχίζομαι που έσπασε μια ρόδα του αμαξιού, και που έχασα μια αστεία νίκη. Με τα καλά κρασιά, και μες στα ωραία ρόδα την νύχτα […]

Κάπου ἐκεῖ κοντὰ στοὺς Λαιστρυγόνες / ἀγκαστρώσαμε ὅλες τὶς γοργόνες.

«..με την αντρεία του πλήθος δύνεται στη μάχη να σκοτώσει· / πα στον ανθό της είναι η νιότη του και πλήθια η δύναμη της.»

Ποῦ ‘ ναι ἡ πρώτη ἐμορφιά σου, ποῦ ‘ ναι ἡ πρώτη ἐμορφιά σου / καὶ τὰ κάλη σου, Νεραντζούλα, καὶ τὰ κάλλη σου, / – Φύσηξε Βοριᾶς κι ἀέρας, φύσηξε Βοριᾶς κι ἀέρας /
καὶ τὰ τίναξε, Νεραντζούλα, καὶ τὰ τίναξε.

Ὁ μικρὸς Ἀλέξανδρος φοίτησε στὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο τῆς Σκιάθου (1856 ἕως 1860), ὅπου φέρεται ἐγγεγραμμένος μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Παπὰ Διαμάντης, στὸ Ἑλληνικὸ Σχολεῖο Σκιάθου (1860-1862), μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Παπὰ Ἀδαμαντίου καὶ στὸ Σχολαρχεῖο Σκοπέλου (στὴν Γ´ τάξη, κατὰ τὸ σχολικὸ ἔτος 1865-1866), μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Ἀδαμαντίου ἱερέως.

Η μάχη της Μαγνησίας πραγματοποιήθηκε το 190 π.Χ. ανάμεσα στους Σελευκίδες και τους Ρωμαίους στη Μαγνησία του Σιπύλου, κατά τη διάρκεια των πολέμων των Ρωμαίων για την κατάκτηση της Ελλάδας.

«Τώρα, Κύριε, μπορείς να με πάρεις ειρηνικά, όπως μου υποσχέθηκες, διότι είδαν τα μάτια μου τον Σωτήρα…»

Οι μετέχοντες εις την Κυβέρνησιν διανέμουν μεταξύ των, αναλόγως της πολιτικής των ισχύος, ωσάν να επρόκειτο περί πατρικής των κληρονομίας, όλας τας θέσεις, από των πρεσβευτών και των νομαρχών μέχρι των θέσεων των ιερέων του Α Νεκροταφείου, και τας προσφέρουν εις τους οπαδούς των εις αντάλλαγμα αμφιβόλων υπηρεσιών.

«Η γουρούνα αγάλια αγάλια και τα γουρουνόπουλα τρεχάλα, φτάνουν ίσια στο κουμάσι.», «Γουρούνια παλεύουν; Βροχή θάχουμε.», «Μήτε γουρούνια είχ’ ο παπάς, μήτε και θέλει νάχει.»

― Γιά νὰ σοῦ πῶ, κὺρ Γιάννη, εἶπε μεθ᾽ ὑποζέοντος θυμοῦ ὁ καλόγηρος· εἶναι μιὰ παροιμία ποὺ λέγει: Ἐκεῖνος πὄχει τὰ γένεια, ἔχει καὶ τὰ χτένια. ― Τὸ ξέρω, πάτερ Σαμουήλ, ἀπήντησεν ὁ κὺρ Γιάννης, μὰ εἶναι καὶ μιὰ ἄλλη ποὺ λέει: ὅποιος μ᾽ θέλει τὸ καλό μ᾽, μὲ κάνει καὶ κλαίω.»

Καβάφης, ο ποιητής της Ιστορίας

«Το μάτι του νοικοκύρη κοπρίζει το χωράφι.», «Ο τρελός ο νοικοκύρης ξέρει πλειότερα απ’ όλους.», «Ο νοικοκύρης κουβαλάει με τη βελόνα κι η νοικοκυρά σκορπάει με τον τροβά.», «Βγάλε φωνή του νοικοκύρη ν’ αστοχήσει το δικό του.»

« Ἄχ! δὲ ξέρεις παιδί μ᾽, ἀπ᾽ αὐτά. Τὸ ψάρι, ἐνῷ θαρρεῖς ὅτι τὸ κρατεῖς, ἔξαφνα γλιστράει καὶ φεύγει. «Χάνος εἶμαι, χάνομαι… μπέρκα ᾽μαι, δὲν πιάνουμαι… γιοῦλος εἶμαι σὲ γελῶ… καὶ τὰ δίχτυα σου χαλῶ».

Μὲ ὅποιον κόμμα νικήσῃ, θὰ εἶναι φίλοι καὶ οἱ δύο, ἀφοῦ θὰ εἶναι ὁ εἷς. «Ὅποιος γάιδαρος, κι αὐτοὶ σαμάρι».

Ὁ γερο-Γατζῖνος μοῦ ἔκαμε καφέν, χωρὶς νὰ τοῦ παραγγείλω. Δὲν ἦτο ἡ ὥρα τώρα δι᾿ ὁμιλίαν. Εἰς τὰς ὥρας τοῦ ροδίνου λυκαυγοῦς κανὲν τοιοῦτον δὲν ἔχει τὸν τόπον του. Δὲν εἶχε σκάσει ἀκόμη τ᾿ ἀφιόνι.

Με την έλξη, τη λατρεία των πραγμάτων και τη σκλαβιά τους όλοι βρίσκουμε τον μπελά μας. Εκ παραδόσεως, όλα τα οχληρά κουσούρια τα ανακαλύπτουμε πρώτα στους γύρω μας. Τι έχει πάθει ο Μάκης με το αυτοκίνητό του και το προσέχει σαν νεογέννητο;

«Του δουλευτή μισό ψωμί και του τεμπέλη ένα (δίνει ο Θεός).», «Ο τεμπέλης δουλειά δεν είχε και ζύγιαζε τ’ αρχίδια του.», «Κείται ο βους [= το βόδι] κι η ουρά του πίνει.» [= για οκνηρούς και φυγόπονους.], «Του τεμπέλη το καρβέλι είναι διπλό.»

Ιστορία της Βυζαντηνής [sic] λογοτεχνίας / Κρουμβάχερ, μεταφρασθείσα υπό Γεωργίου Σωτηριάδου, T. A’. Εν Αθήναις: Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1897.

«Αξιώθηκε η νύφη μας το Σάββατο το βράδυ.», «Η νύφη μας την εμορφιά στην κεφαλή την έχει.», «Νύφη, άναψε κερί, να σε ψειρίζω.», «Όλα τα στραβά ψωμιά της νύφης.», «Όσο νάβγει νάμπει η νύφη ήβγαν του γαμπρού τα μάτια.» και «Έκλασ’ η νύφη, σχόλασ’ ο γάμος.»

Ωρέ τι θα μπόραγα να κάνω αν δεν ήτανε το καθημερινό χαμαλίκι. Θα μπορούσα νάχα πράξει αλλοιώς και να μην υπήρχε το χαμαλίκι.