Εμείς· οι Aλεξανδρείς, οι Aντιοχείς, / οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι / επίλοιποι Έλληνες Aιγύπτου και Συρίας, / κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.

Αναμετάδοση ποδοσφαιρικού αγώνα στο Σουφλί στη δεκαετία του 1920 με τη διάλεκτο της εποχής…

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Αυτιστικοί Γράφει ο Γιώργος Σκούρτης Κάποτε είχα προκαλέσει τη μάνα μου να μου αφηγηθεί τη ζωή της, μπας κι έβγαζα κάνα βιβλίο! Μου είχε πει, κατά λέξη, αυτά: «Ε, παιδάκι μου, ο πατέρας σου, εσείς τα παιδιά, η φτώχεια, οι […]

Κ.Π. Καβάφης: Τα Άλογα του Αχιλλέως

Ο Παπαδιαμάντης συνήθιζε να κάθεται έξω από το καφενείο, στο πίσω μέρος, δίπλα στο μικρό παραθυράκι του τζακιού. Από το παραθυράκι έπαιρνε τον καφέ του ή ζητούσε φωτιά ν’ ανάψει το τσιγάρο του ή ζητούσε εφημερίδα.

Η πόλη αποτελεί ένα είδος ερωμένης που καθημερινά βγαίνουμε ραντεβού μαζί της. Ξέρουμε τις μοναξιές κάποιων παραλιακών δρόμων, την ξετρελαμένη πολυκοσμία των σικ βραδυνάδικων, μυστικές κρύπτες της νύχτας και κοσμικά καφενεία της ημέρας.

Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί• / και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν, / να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά. / βγαλμένοι — ω συμφορά! — απ’ τον Ελληνισμό.

«Αχ, δύστυχοι θνητοί! Τι παίρνετε όπλα κι ένας τον άλλον σφάζετε; Για πάψτε και βάλτε πια ένα τέλος στους πολέμους-τις χώρες σας κρατάτε σε ησυχία κι αφήστε και τους άλλους να ησυχάσουν. Γοργά η ζωή κυλάει -ας την περνούμε με όση μπορούμε ειρήνη και ηρεμία.»

Κ. Π. Καβάφης: Το Πρώτο Σκαλί

«Τι λοιπόν, θαρρείς ότι δεν έχω κι εγώ γυναίκα και χωράφια και βάσανα της καρδιάς, που κάθομαι και φυλάγω δωνά στις εξορίες;»

Το παρόν δεν προλαβαίνεις να το ζήσεις, μπορείς όμως να το θυμάσαι. Γιατί ξεσηκωνόμασταν κάθε καλοκαίρι, εγώ, ο αδελφός μου και η μάνα μου, για να πάμε στο χωριό;

Δεκαέξι χάικου – Γεώργιος Σεφέρης Α’ Στάξε στη λίμνη μόνο μια στάλα κρασί και σβήνει ο ήλιος.   Β’ Στον κάμπο ούτ’ ένα τετράφυλλο τριφύλλι. Ποιος φταίει απ’ τους τρεις;   Γ’ Στον κήπο του μουσείου Άδειες καρέκλες τ’ αγάλματα […]

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης: «Δημητρίου Σωτήρος (162-150 π.X.)»

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

Μόλις έπεσε η Ελλάδα στην πρώτη σκλαβιά της, τη Ρωμαϊκη, και σαν αϊτός από μακρινά βουνά τη μάτιασε από τον Πόντο και χύμηξε καταπάνω της ο Μιθριδάτης (87 π. Χ.). Η Αθήνα, η καρδιά κι ο νους του Ελληνισμού, ήταν πρώτη τώρα στις μεγάλες τις συφορές, καθώς άλλοτε στις μεγάλες δόξες.

Τα προγράμματα, αι κατευθυντήριαι γραμμαί, τα εθνικά και ανθρώπινα ιδεώδη, προς τα οποία ητένιζον άλλοτε οι φορείς της κρατικής εξουσίας, είναι σήμερον λέξεις κεναί. Το πνεύμα της εποχής -ύλη και βία- πληροί τους θαλάμους των υπουργείων.

«Γραμματική της ομηρικής διαλέκτου μετά παραρτημάτων περί Ομήρου και των ποιημάτων αυτού, περί ποιήσεως και εποποιϊας … Υπό Ευαγ. Κ. Κοφινιώτου καθηγητού Βαρβακείου. Έκδοσις Δευτέρα. Εν Αθήναις Εκ του Τυπογραφείου «»Ο Παλαμήδης»», 1885.» Το βιβλίο κατεβαίνει ελεύθερα από εδώ: Γραμματική […]

Η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη, ιδιαίτερα στην όψιμη διαδρομή της, συγγενεύει με τη λογοτεχνία του παραλόγου και το ψυχολογικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι

Κατεβάστε: ‘Η γραμμή του ορίζοντος’ του Χρήστου Βακαλόπουλου (pdf) Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το (εξαντλημένο δυστυχώς) βιβλίο του Χρήστου Βακαλόπουλου, Η Γραμμή του Ορίζοντος, όπως το βρίσκουμε στο βιβλίο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με κείμενα του συγγραφέα. Μπορείτε […]

Αρχαία ελληνικά επιγράμματα από την Παλατινή Ανθολογία Το παρακάτω κείμενο είναι η εισαγωγή της συλλογής επιγραμμάτων του Βασίλη Λαζανά, από τη φυλλάδα «Αρχαία ελληνικά επιγράμματα εμπνευσμένα από τη Θεσσαλία. Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το κείμενο εδώ. Το αρχαίο ελληνικό επίγραμμα, […]

Ὅπου γυναίκα, σὲ ναούς, καλύβα ἢ σὲ παλάτι, / σὲ κάσες μὲ μπαχαρικὰ ἢ πίσω ἀπὸ βαρέλια, / μᾶς καθαρίζαν τὶς παλιὲς πληγὲς ἀπὸ τὸ ἁλάτι, / πότε ντυμένες στὰ χρυσὰ καὶ πότε στὰ κουρέλια.

Καθώς υπάρχουν πολλοί τρόποι να θολώνονται τα νερά για να φαίνονται βαθύτερα, όλοι οι κιβδηλοποιοί κυνηγούν προσχήματα γενικής παραδοχής και, φυσικά, τα βρίσκουν στο πρόσωπο αυτού που καθημερινά εξευτελίζουν.

Ο Walter Benjamin για την εικόνα του Προυστ Το παρακάτω είναι απόσπασμα που περιέχεται σε βιβλίο συλλογής δοκιμίων του Walter Benjamin από τις εκδόσεις Ουτοπία του 1983, σε μετάφραση Μηνά Παράσχη. Για την εικόνα του Προυστ του Βάλτερ Μπέντζαμιν Είναι […]

Αξίζει λοιπόν, να ανατρέξουμε στον βίο και στην πολιτεία του λογοτέχνη Παπαδιαμάντη χωρίς τους θρήνους, τον οίκτο και τα δάκρυα που μας έχουν συνηθίσει. Όπου υπάρχει ανώτερη μοίρα, τα υψηλά αισθήματα είναι καθήκον.

Ιστορία των ομηρικών επών

Ηρόδοτος – Μάντεις και απατεώνες Στις αφηγήσεις του Ηρόδοτου είναι πολλές οι αναφορές σε χρησμούς, κυρίως από το μαντείο των Δελφών. Δεν είναι όμως αφελής ο Ηρόδοτος να δέχεται άκριτα οποιοδήποτε αποτέλεσμα κάποιας πληρωμής στις, εκτός απ’ όταν πρόκειται για […]

Online Λεξικά δωρεάν

«…ο παντεπόπτης Δίας θα δώσει στην Τριτογενή ξύλινο τείχος, το μόνο απόρθητο, σωτήριο για σε και τα παιδιά σου…»

Γράμμα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε για τον Σεζάν Το γράμμα αυτό περιλαμβάνεται στη συλλογή Γράμματα για τον Cezanne του Rainer Maria Rilke, σε μετάφραση Κωνσταντίνας Ψαρρού, από τις εκδόσεις Ροές, 2000. Όταν ο Ρίλκε επισκέφτηκε την έκθεση του ακόμα άγνωστου […]

[Η κινηματογραφική τέχνη] Κείμενο: Παναγιώτης Κονδύλης Η κινηματογραφική τέχνη δεν είχε πίσω της κάποια παράδοση κι έτσι δεν βρέθηκε υποχρεωμένη να ορίσει τον εαυτή της σε αντίθεση με μιά τέτοια (οι εύλογες και συνήθεις στην εποχή τους συγκρίσεις με το […]

Έθιμα βαρβάρων από τις αφηγήσεις του Ηρόδοτου (αποσπάσματα) Ο Ηρόδοτος είδε και άκουσε για τα έθιμα πολλών λαών διαφορετικών από τον δικό του. Για έθιμα βαρβάρων –αυτών που βαρβαρίζανε, που μιλούσαν ξένη γλώσσα· για Αιγύπτιους, Βαβυλώνιους, Μασσαγέτες, Ινδούς, Πέρσες. Κάποια […]

ΛΕΞΙΚΟ Λαϊκών και ιδιωματικών λέξεων της νέας ελληνικής γλώσσας – Τ-2

ΛΕΞΙΚΟ Λαϊκών και ιδιωματικών λέξεων της νέας ελληνικής γλώσσας – Τ-1

«Όταν κι αυτό το έμαθε ο βασιλιάς, έμεινε κατάπληκτος με την εφευρετικότητα και την τόλμη του ανθρώπου…»

Νίκος Γκάτσος: Αμοργός (απόσπασμα) διαβάζει: Φυσσούν Πέτρος, Ανέκδοτη ηχογράφηση, 1962 Kακοί μάρτυρες ανθρώποισιν οφθαλμοί και ώτα βαρβάρους ψυχάς εχόντων. HPAKΛEITOΣ Mε την πατρίδα τους δεμένη στα πανιά και τα κουπιά στον άνεμο κρεμασμένα Oι ναυαγοί κοιμήθηκαν ήμεροι σαν αγρίμια νεκρά […]

«To ημερολόγιο ενός κλέφτη» είναι ίσως το δημοφιλέστερο βιβλίο του Ζαν Ζενέ. Έχοντας καθαρά αυτοβιογραφικό περιεχόμενο διεισδύει στον άγνωστο, εγκληματικό, διαστροφικό, άγριο και απάνθρωπα αποξενωμένο υπόκοσμο, δίνοντας σάρκα και οστά στην αποκτήνωση που αποκτά χειροπιαστή υπόσταση αμετανόητου χαρακτήρα.

Η γλώσσα του Σκαρίμπα σε μαγεύει. Ο Σκαρίμπας είναι ο λογοτέχνης μας που ξέρει την μέγιστη διαφορά ανάμεσα στις λέξεις βρέ και μπρέ. Μελετώντας τα βιβλία του Σκαρίμπα μπορούμε να κάνουμε μιαν αναγωγή στην γλώσσα του περασμένου αιώνα.

«Αλλά προτού πεθάνει πρέπει κανείς ν’ αποφεύγει να τον χαρακτηρίσει ευτυχισμένο, μόνο να τον λέει τυχερό.»

Και βέβαια «Οι σκληροί δε χορεύουν». Οι σκληροί προσαρμόζονται. Οι σκληροί γίνονται δέκτες και αναμεταδότες της βίας με τη φυσικότητα της δολοπλοκίας, της εξαγοράς, του ρουσφετιού, της φοροδιαφυγής, της αναξιοκρατίας, της ρουφιανιάς, του γλειψίματος, του λαδώματος, της διαφθοράς, της αποξένωσης, του χουλιγκανισμού, της χρήσης ναρκωτικών, της απάτης, του ψεύδους.

«Εκεί χλεύασα και τους δώδεκα θεούς ως ανύπαρκτους κι ανεκήρυξα ως μόνο θεό αυτόν που φέ­ρουν τα Σεραφίμ των Ιουδαίων»

Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν.

Στα σοβαρά πράγματα ήμουν πάντοτε

επιμελέστατος. Και θα επιμείνω,

Όλες οι επιγραφές οι ξενόγλωσσες θα πρέπει ν’ ανατιναχτούν! Μπαμ και κάτω, χαμπουργκεροραγιάδες κερμτοεισπράχτορες. Δεν σουβλίστηκε ο Αθανάσιος Διάκος στην Αλαμάνα για να πουλάς εσύ σουβλάκι-πίτα-τζάιρος στις ανοργασμικές νοσοκόμες των βαρβάρων. Άρον τον μπεζαχτά σου και περιπατεί, υπνοβάτη των Βαλκανίων, φαυλοκόλακα των βλαχαδερών.

Ο Σίσυφος έβγαζε φως από πίσω! Όταν σταμάτησε να ξαποστάσει στη βραχοτσουλήθρα, άναψε φως στα πισινά, κόκκινο, μαϊμουδένιο. Άσε που ήτανε και αδερφάρα κραγμένη. Σίσυ ήτανε το χαϊδευτικό του και το γούσταρε το μαρτύριο η Ματίνα η ξεφωνημένη. Αν δεν αποκτήσει ήθος ο μύθος, χέσε μέσα Πολύχρονη που δεν γίναμε ευζώνοι.

Ένα από τα «διηγήματα» του Ηρόδοτου

Γιατί όλοι ξέρουν τους Φτηνοφαγάδες, όλοι ξέρουν το τραπέζι τους, όλοι γνωρίζουν εκ των προτέρων την παραγγελία. Η εκκεντρικότητά τους λειτουργεί τόσο δεδομένα που τελικά χάνεται μέσα στο αυτονόητο.

«Κι ύστερα τους παρακάλεσε όλους να τον θάψουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και να τον συνοδέψουν όλοι μέχρι τον τάφο»

Ακούστε: Το Θέατρο της Κυριακής στο Τρίτο Πρόγραμμα (αρχείο)

Ο Ηλίας Πετρόπουλος είχε μία κοφτερή γραφή, που είναι δύσκολο να χωρέσει σε ιδεολογικά σχήματα. Κυρίως έλεγε αυτό που κάθε φορά πίστευε δίχως να αναλογίζεται τις συνέπειες των λόγων του για τον ίδιο.

Ἐκινδύνευε νὰ βυθισθῇ εἰς τὸ κῦμα ἡ μικρὴ βάρκα τοῦ Κωνσταντῆ τοῦ Πλαντάρη, πλέουσα ἀνάμεσα εἰς βουνὰ κυμάτων, ἕκαστον τῶν ὁποίων ἤρκει διὰ νὰ ἀνατρέψῃ πολλὰ καὶ δυνατὰ σκάφη καὶ νὰ μὴ ἀποκάμῃ, καὶ εἰς ἀβύσσους, ἑκάστη τῶν ὁποίων θὰ ἦτο ἱκανὴ νὰ καταπίῃ ἑκατὸν καράβια καὶ νὰ μὴ χορτάσῃ. Ὀλίγον ἀκόμη καὶ θὰ κατεποντίζετο.

Μη νομίζετε λοιπόν ότι μάταια παραθέτω τη διαθήκη, αφού επιβραβεύει τους πιο ευσυνείδητους διοικητές της βασιλείας, γιατί προηγήθηκε αξιολόγηση της δράσεώς τους…

«Μέσα εκεί, μου είπαν μερικοί, υπήρχε ένα πουλί με ανθρώπινη φωνή που δίνει χρησμούς. Μπήκα μέσα κι είδα πολλά αξιοθαύμαστα πράγματα»

«Είναι ανάγκη να σου διηγηθώ τα όσα παράδοξα μας συνέβησαν στην Ινδία»

Ἡ θεια-Κυρατσώ, μετὰ τόσα ἔτη, ἐφόρεσεν, ἐπ᾽ ὀλίγας στιγμάς, χρωματιστὴν «πολίτικην» μανδήλαν, διὰ ν᾽ ἀσπασθῇ τὰ στέφανα. Καὶ τὴν παραμονὴν τοῦ Ἁγίου Βασιλείου ἑσπέρας, ἱσταμένη εἰς τὸν ἐξώστην, ἠκούσθη φωνοῦσα πρὸς τοὺς διερχομένους ὁμίλους τῶν παίδων:

―Ἐλᾶτε, παιδιά, νὰ τραγ᾽δῆστε!

Το «Κάτω από το Ηφαίστειο», κατά τα πρότυπα του Τζόυς, εκτυλίσσεται σε μία μόνο μέρα και η παρουσίαση του κεντρικού ήρωα, του πρόξενου, γίνεται, κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, μέσα από τη συζήτηση τρίτων που περιγράφουν στις πρώτες σελίδες μια άκρως αινιγματική φυσιογνωμία βυθισμένη στο αλκοόλ.

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Για την προδοτική απιστία του Ιάσονα στην Κόρινθο, η Μήδεια μισεί τα παιδιά της κι ούτε η όψη τους της δίνει χαρά (στυγεῖ δὲ παῖδας οὐδ΄ ὁρῶσ΄ εὐφραίνεται, στ. 36)· στυλώνει πάνω τους το μάτι σαν ταύρος που μελετάει το κακό (ἤδη γὰρ εἶδον ὄμμα νιν ταυρουμένην/ τοῖσδ΄͵ ὥς τι δρασείουσαν, στ. 92-3).

Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει
Στὸ Πήλιο μέσα στὶς καστανιὲς τὸ πουκάμισο τοῦ Κενταύρου
γλιστροῦσε μέσα στὰ φύλλα γιὰ νὰ τυλιχτεῖ στὸ κορμί μου

Σε μια κοινωνία που οι γενιές των «σιωπηλών» αποδεκατίστηκαν και οι στρατιές των αυτοσχέδιων ρητόρων πληθύνονται επικίνδυνα, ο πολίτης χρειάζεται εντατικά μαθήματα στο φροντιστήριο της πονηριάς για να αντεπεξέλθει. Κάθε φορά που κάποιος βάζει το χέρι στην καρδιά – η «καρδιά» δεν είναι εκεί.

Πρώτη δημοσίευση στον Ερανιστή 18/11/2017