Κ.Π. Καβάφης: Τρώες

Σεφέρης Γιώργος: O γυρισμός του ξενιτεμένου

“Κύκνειο άσμα”. Η φράση προήλθε από την παράδοση ότι ο κακόφωνος κύκνος, όταν διαισθανθεί τον θάνατό του, κελαηδεί με γλυκιά φωνή. “Κύκνειο άσμα” είναι το τελευταίο έργο πνευματικού δημιουργού, πριν από τον θάνατό του.

Οδυσσέας Ελύτης: «Περί Ευρώπης»

Σύμφωνα με τη βιβλική αφήγηση, ενώ ο Λωτ και η οικογένειά του απομακρύνονταν από τα Σόδομα, για να αποφύγουν τη θεϊκή καταστροφή, η γυναίκα του Λωτ παρήκουσε την εντολή του Θεού και κοίταξε πίσω της, με αποτέλεσμα να γίνει “στήλη άλατος”.

Κ.Π. Καβάφης: «Εύνοια του Αλεξάνδρου Βάλα» διαβάζει: Σουλιώτης Μίμης, Ανέκδοτη ηχογράφηση, Αθήνα 2002   A δεν συγχίζομαι που έσπασε μια ρόδα του αμαξιού, και που έχασα μια αστεία νίκη. Με τα καλά κρασιά, και μες στα ωραία ρόδα την νύχτα […]

Κάπου ἐκεῖ κοντὰ στοὺς Λαιστρυγόνες / ἀγκαστρώσαμε ὅλες τὶς γοργόνες.

«..με την αντρεία του πλήθος δύνεται στη μάχη να σκοτώσει· / πα στον ανθό της είναι η νιότη του και πλήθια η δύναμη της.»

Ποῦ ‘ ναι ἡ πρώτη ἐμορφιά σου, ποῦ ‘ ναι ἡ πρώτη ἐμορφιά σου / καὶ τὰ κάλη σου, Νεραντζούλα, καὶ τὰ κάλλη σου, / – Φύσηξε Βοριᾶς κι ἀέρας, φύσηξε Βοριᾶς κι ἀέρας /
καὶ τὰ τίναξε, Νεραντζούλα, καὶ τὰ τίναξε.

Ὁ μικρὸς Ἀλέξανδρος φοίτησε στὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο τῆς Σκιάθου (1856 ἕως 1860), ὅπου φέρεται ἐγγεγραμμένος μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Παπὰ Διαμάντης, στὸ Ἑλληνικὸ Σχολεῖο Σκιάθου (1860-1862), μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Παπὰ Ἀδαμαντίου καὶ στὸ Σχολαρχεῖο Σκοπέλου (στὴν Γ´ τάξη, κατὰ τὸ σχολικὸ ἔτος 1865-1866), μὲ τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος Ἀδαμαντίου ἱερέως.

Η μάχη της Μαγνησίας πραγματοποιήθηκε το 190 π.Χ. ανάμεσα στους Σελευκίδες και τους Ρωμαίους στη Μαγνησία του Σιπύλου, κατά τη διάρκεια των πολέμων των Ρωμαίων για την κατάκτηση της Ελλάδας.

«Τώρα, Κύριε, μπορείς να με πάρεις ειρηνικά, όπως μου υποσχέθηκες, διότι είδαν τα μάτια μου τον Σωτήρα…»

Οι μετέχοντες εις την Κυβέρνησιν διανέμουν μεταξύ των, αναλόγως της πολιτικής των ισχύος, ωσάν να επρόκειτο περί πατρικής των κληρονομίας, όλας τας θέσεις, από των πρεσβευτών και των νομαρχών μέχρι των θέσεων των ιερέων του Α Νεκροταφείου, και τας προσφέρουν εις τους οπαδούς των εις αντάλλαγμα αμφιβόλων υπηρεσιών.

Παλιά γαλλική γκραβούρα του 1812 που παριστάνει ερείπια ρωμαϊκής στοάς που υπήρχε στην Θεσσαλονίκη, βόρεια της Εγνατίας.

«Η γουρούνα αγάλια αγάλια και τα γουρουνόπουλα τρεχάλα, φτάνουν ίσια στο κουμάσι.», «Γουρούνια παλεύουν; Βροχή θάχουμε.», «Μήτε γουρούνια είχ’ ο παπάς, μήτε και θέλει νάχει.»

― Γιά νὰ σοῦ πῶ, κὺρ Γιάννη, εἶπε μεθ᾽ ὑποζέοντος θυμοῦ ὁ καλόγηρος· εἶναι μιὰ παροιμία ποὺ λέγει: Ἐκεῖνος πὄχει τὰ γένεια, ἔχει καὶ τὰ χτένια. ― Τὸ ξέρω, πάτερ Σαμουήλ, ἀπήντησεν ὁ κὺρ Γιάννης, μὰ εἶναι καὶ μιὰ ἄλλη ποὺ λέει: ὅποιος μ᾽ θέλει τὸ καλό μ᾽, μὲ κάνει καὶ κλαίω.»

Καβάφης, ο ποιητής της Ιστορίας

«Το μάτι του νοικοκύρη κοπρίζει το χωράφι.», «Ο τρελός ο νοικοκύρης ξέρει πλειότερα απ’ όλους.», «Ο νοικοκύρης κουβαλάει με τη βελόνα κι η νοικοκυρά σκορπάει με τον τροβά.», «Βγάλε φωνή του νοικοκύρη ν’ αστοχήσει το δικό του.»

« Ἄχ! δὲ ξέρεις παιδί μ᾽, ἀπ᾽ αὐτά. Τὸ ψάρι, ἐνῷ θαρρεῖς ὅτι τὸ κρατεῖς, ἔξαφνα γλιστράει καὶ φεύγει. «Χάνος εἶμαι, χάνομαι… μπέρκα ᾽μαι, δὲν πιάνουμαι… γιοῦλος εἶμαι σὲ γελῶ… καὶ τὰ δίχτυα σου χαλῶ».

Μὲ ὅποιον κόμμα νικήσῃ, θὰ εἶναι φίλοι καὶ οἱ δύο, ἀφοῦ θὰ εἶναι ὁ εἷς. «Ὅποιος γάιδαρος, κι αὐτοὶ σαμάρι».

Ὁ γερο-Γατζῖνος μοῦ ἔκαμε καφέν, χωρὶς νὰ τοῦ παραγγείλω. Δὲν ἦτο ἡ ὥρα τώρα δι᾿ ὁμιλίαν. Εἰς τὰς ὥρας τοῦ ροδίνου λυκαυγοῦς κανὲν τοιοῦτον δὲν ἔχει τὸν τόπον του. Δὲν εἶχε σκάσει ἀκόμη τ᾿ ἀφιόνι.

Με την έλξη, τη λατρεία των πραγμάτων και τη σκλαβιά τους όλοι βρίσκουμε τον μπελά μας. Εκ παραδόσεως, όλα τα οχληρά κουσούρια τα ανακαλύπτουμε πρώτα στους γύρω μας. Τι έχει πάθει ο Μάκης με το αυτοκίνητό του και το προσέχει σαν νεογέννητο;

«Κάθε πράγμα με το “χου” του.»

«Του δουλευτή μισό ψωμί και του τεμπέλη ένα (δίνει ο Θεός).», «Ο τεμπέλης δουλειά δεν είχε και ζύγιαζε τ’ αρχίδια του.», «Κείται ο βους [= το βόδι] κι η ουρά του πίνει.» [= για οκνηρούς και φυγόπονους.], «Του τεμπέλη το καρβέλι είναι διπλό.»

Ιστορία της Βυζαντηνής [sic] λογοτεχνίας / Κρουμβάχερ, μεταφρασθείσα υπό Γεωργίου Σωτηριάδου, T. A’. Εν Αθήναις: Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1897.

«Αξιώθηκε η νύφη μας το Σάββατο το βράδυ.», «Η νύφη μας την εμορφιά στην κεφαλή την έχει.», «Νύφη, άναψε κερί, να σε ψειρίζω.», «Όλα τα στραβά ψωμιά της νύφης.», «Όσο νάβγει νάμπει η νύφη ήβγαν του γαμπρού τα μάτια.» και «Έκλασ’ η νύφη, σχόλασ’ ο γάμος.»

Ωρέ τι θα μπόραγα να κάνω αν δεν ήτανε το καθημερινό χαμαλίκι. Θα μπορούσα νάχα πράξει αλλοιώς και να μην υπήρχε το χαμαλίκι.

«Μ’ ευγενικό κουβέντιαζε και ξόδευε το βιος σου.» «Το βιος μου για τη βια μου.» «Ελάτε εσείς οι γνωστικοί να φάτε του τρελού το βιος.», «Το ξένο βιο ο καλόγερος για την ψυχή του δίνει.» και «Μ᾿ ένα κεφάλι γεράζει ο άνθρωπος και δε γεράζει μ᾿ ένα βιο.»

«…ἀκούμβησεν. Ἐσκέπτετο τὸ ἄστατον τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων. Ἄσκ ὀλσοὺν τσιβιρινέκ. Χαρὰ σ’ ἐκεῖνον ποὺ ξέρει νὰ τὸν γυρίζῃ, τὸν κόσμον αὐτόν.»

Στην Τρίπολι, λέει, επρόκειτο να στηθή πρόσφατα ανδριάς του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που παραγγέλθηκε στην Ιταλία, επί τη ευκαιρία των εορταζομένων 150 χρόνων. Του ανδριάντος φθάσαντος, λοιπόν, μέσα σε μεγάλο ξύλινο κιβώτιο ετέθη ζήτημα… φορολογίας απ’ τους τελωνειακούς.

«Το μάτι του νοικοκύρη κοπρίζει το χωράφι.», «Ο τρελός ο νοικοκύρης ξέρει πλειότερα απ’ όλους.», «Ο νοικοκύρης κουβαλάει με τη βελόνα κι η νοικοκυρά σκορπάει με τον τροβά.», «Δύο άκρες έχει το μπαστούνι, μια του μουσαφίρη κι άλλη του νοικοκύρη.»

«Αν τινάξει ο μυλωνάς τα ρούχα του, κάνει πίτα και κουλούρια.», «Κουλούρα φτιάνει ο μυλωνάς τινάζοντας τα γένια.», «Αλεστικά φουρνιάτικα του μυλωνά ‘ναι η πίτα.», «Από μυλωνάς, δεσπότης.» και το ειρωνικό «Από της μυλωνούς τον κώλο ορθογραφίαν γυρεύεις;»

Κ.Π. Καβάφης: «Η Σατραπεία». διαβάζει: Φασουλής Σταμάτης, Κ.Π. Καβάφης, Ποιήματα [βιβλίο και cd], Εκδόσεις Καστανιώτη, 2005

Ἦτο βέβαιος ὅτι ἐκλεγόμενος βουλευτής, θὰ ὠφελεῖτο εἴκοσι πέντε ἢ τριάντα χιλιάδας, τὸ ὀλιγώτερον. Ἄ! ἦτον πολὺ «κωλοπετσωμένος». Ἐν πρώτοις, ὅταν ἐπρόκειτο νὰ διορίσῃ ὑπάλληλον, θὰ τοῦ ἔλεγε «μ᾽ δίνεις τὰ μισά;» πρὶν ἀποφασίσῃ νὰ δώσῃ μπιλιέτο.

Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα. Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή; Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές. Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και στ’ Απριλοσπαρμένα.

Ούτε κότες έχω, ούτε την αλούπω φοβάμαι. Είδε κι η αλούπω τον κώλο της κι έπεσε του πεθαμού. Όποιος έχει ορνίθια, με την αλεπού μαλώνει. Εις το δόκανο δεν μπαίνει δυο φορές η αλούπω. Η αλεπού, βλέποντας να καλιγώνουν τ΄ άλογο, σήκωσε κι αυτή το ποδάρι της.

Του πετιμεζά η κόρη παίρνει άντρα τον ξυδά. Και του κρομμυδά η κόρη παίρνει άντρα τον σκορδά. [Λου. Επί των δυσαναλόγων.] Εγώ καλά παντρεύτηκα κι ας κλαίει όποιος με πήρε. Ήθελ’ ο φτωχός να παντρευτεί και νύχτα δεν ευρέθη.

Εδώ κοιμήθηκαν παλικαράδες, με το ντουφέκι στο ‘να τους πλευρό, με τα ξυπόλητα παιδιά στον ύπνο τους. Τσεμπέρια καλοτάξιδα περνούσαν κι έφευγαν,

Mια στιγμή που προσπέρασες την ευτυχία / Σαν τραγούδι όπου κρύφθηκε μήπως το δεις / Δακρυσμένο για σένα ένα κορίτσι – / Όλα της αγκαλιάς τα ιερά του όρκου / Tίποτα τίποτα δεν πήγε χαμένο

Κ.Π. Καβάφης: Η Δόξα των Πτολεμαίων

Ο Aλέξανδρος— τον είπαν βασιλέα / της Aρμενίας, της Μηδίας, και των Πάρθων. / Ο Πτολεμαίος— τον είπαν βασιλέα / της Κιλικίας, της Συρίας, και της Φοινίκης.

Βρήκαμε τρελό παπά κι όλη μέρα ψάλουμε. Δεν έγινα παπάς ν’ αγιάσω, έγινα για να περάσω. Αν ήταν η δουλειά καλό θα δούλευε κι ο δεσπότης. Ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς ή καθάριος μυλωνάς.

Ἦλθεν ἡ παραμονὴ καὶ δὲν ἐφάνη. Ἡ μεγάλη σκούνα δὲν ἐπρόβαλεν ἀνάμεσ᾽ ἀπὸ τὰ δύο νησιὰ νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν λιμένα. Τί ἔγινε; Μήπως ἐφουρτουνιάσθη ὁ καπετὰν Στέφος κ᾽ ἐπόδισε* πουθενά; Θὰ ἦτο ἀπίστευτον.

Οι καλές νοικοκυρές ανάρια μελετούνται. Εκείνος που κρατά τον αετό απ’ την ουρά και τη γυναίκα απ’ το λόγο της, δεν κρατά τίποτα. Γυναίκα οπού περπατεί και τα πισινά (ή τον κώλο της) κουνεί, θώριε την χωρίς τιμή. Βάρ’ της νιας με την καλάμα, της γριάς με τη ματσούκα.

― Μωρὲ κόσμος, ντουνιάς!… μπεκιάρης, σοῦ λέει ὁ ἄλλος… Μὴν ἔχεις, λέει, καμμιὰ λεγάμενη;… Σ᾽ ἐρωτῶ ἐγώ, κυρά μου, τί ἔχετε σεῖς, καὶ τί κάνετε σεῖς;… Ὁ κόσμος εἶναι τροχός, ρόδα ποὺ γυρίζει, κυρά μου… μποὺ ντουνιὰ τσὰρκ φιλέκ*!…

Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη. Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη. Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα. Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.

Ο φιλόλογος Φάνης Κακριδής έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών, κατέχοντας θέση ομότιμου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων· ο Φάνης Κακριδής ήταν γιος του επίσης σπουδαίου κλασικιστή Ιωάννη Κακριδή.

  Δείτε σε βίντεο την ανάγνωση από τον ηθοποιό Viggo Mortensen της ομιλίας του Albert Camus κατά την αποδοχή του βραβείου Νόμπελ. Ξεκινάει στο 11:50 και τελειώνει στο 56:50. Μπορείτε να τη διαβάσετε στα ελληνικά εδώ. Η ανάγνωση έγινε στις […]

Εσύ από κει κι εγώ από δω κι ο τοίχος μες τη μέση / τάξε κερί στην Παναγιά να γκρεμιστεί να πέσει.

Κι εμείς σαν δυο πλοίαρχοι αγαπημένοι / πλοίων που διασταυρώνει τόνα τ’ άλλο, / άλλο -παρά να υψώσουμε- δε μένει / χαρούμενο στα ξάρτια μας σινιάλο…

Κύριε, άνθρωποι απλοί / πουλούσαμε υφάσματα, / (κι η ψυχή μας / ήταν το ύφασμα που δεν τ’ αγόρασε κανείς).

Και επειδή πιο εύκολα περνάει ένα σκοινί από τρύπα βελόνας παρά ένας πλούσιος στον παράδεισο (όπως είπε κάτι αιώνες πριν ένας επαναστάτης της εποχής του, που πλησιάζουν και τα γενέθλιά του όπου νάναι…), το φετινό μήνυμα των σκίτσων μου είναι κοινωνικό και …κίτρινο.

Μίαν θερινὴν νύκτα, ὁ Τσίντζουρας, εἴς τινα ἐκδρομὴν τὴν ὁποίαν συνέβη νὰ κάμῃ ―ἴσως καὶ ἄλλοτε ἔκαμνε― ὀλίγον ἔξω ἀπὸ τὸ χωρίον, πρὸς τοὺς Κήπους, συνέβη νὰ τοῦ πέσῃ «στὴν πλώρη του» ἕνα κοπάδι παπιά, τρυφερά, ἀλλ᾿ ἤδη ὥριμα, καί, δὲν ἠξεύρω πῶς, τὸ ἐχώνευσεν ἡ συνείδησίς του, κ᾿ ἔκλεψε δύο ἐξ αὐτῶν χωρὶς θόρυβον. Τ

Ἡ γυνὴ ἦτο φιλεργός. Εἶχε ραπτικὴν μηχανὴν καὶ κατεσκεύαζεν ὑποκάμισα. Ἐκέρδιζεν οὕτω ἓν τάλληρον τὴν ἑβδομάδα, τὸ ὁποῖον, προστιθέμενον εἰς τὰς δεκατρεῖς ἢ δεκατέσσαρας δραχμάς, ὅσας ἐκέρδιζεν ἐκεῖνος, καὶ ἐκ τῶν ὁποίων τὰ ἡμίση τοῦ ἐχρειάζοντο διὰ τὸ τακτικὸν μεθύσι τῆς Κυριακῆς, μόλις ἤρκει πρὸς συντήρησιν τῆς οἰκογενείας.

Τὸν ἐπετροβολοῦσαν οἱ μάγκες τῆς ἀγορᾶς, τὸν ἐχλεύαζον τὰ κορίτσια τῆς γειτονιᾶς, τὸν ἐφοβοῦντο τὰ νήπια καὶ τὰ βρέφη. Τὸν ἔλεγαν κοινῶς «ὁ Ταπόης» ἢ «ὁ Μανώλης τὸ Ταπόι». ―Ὁ Ταπόης! Νά, ὁ Ταπόης ἔρχεται…

Εμείς· οι Aλεξανδρείς, οι Aντιοχείς, / οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι / επίλοιποι Έλληνες Aιγύπτου και Συρίας, / κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.

Αναμετάδοση ποδοσφαιρικού αγώνα στο Σουφλί στη δεκαετία του 1920 με τη διάλεκτο της εποχής…

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Αυτιστικοί Γράφει ο Γιώργος Σκούρτης Κάποτε είχα προκαλέσει τη μάνα μου να μου αφηγηθεί τη ζωή της, μπας κι έβγαζα κάνα βιβλίο! Μου είχε πει, κατά λέξη, αυτά: «Ε, παιδάκι μου, ο πατέρας σου, εσείς τα παιδιά, η φτώχεια, οι […]

Ντοκουμέντο: Συνέντευξη του Μάρκου Βαμβακάρη (ηχητικό).