«Δεν είχε σκάσει ακόμη τ’ αφιόνι.»
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Η φράση καταγράφεται στο διήγημα «Τὰ Ρόδιν᾿ ἀκρογιάλια»: «Ὁ γερο-Γατζῖνος μοῦ ἔκαμε καφέν, χωρὶς νὰ τοῦ παραγγείλω. Δὲν ἦτο ἡ ὥρα τώρα δι᾿ ὁμιλίαν. Εἰς τὰς ὥρας τοῦ ροδίνου λυκαυγοῦς κανὲν τοιοῦτον δὲν ἔχει τὸν τόπον του. Δὲν εἶχε σκάσει ἀκόμη τ᾿ ἀφιόνι. Ἦτο ἡ ὥρα διὰ μαχμουρλίκι τουρκικόν. Ἄλλως θὰ μοῦ διηγεῖτο πολλὰς ἱστορίας…»
Αφιόνι λέγεται η ναρκωτική ουσία όπιο και το φυτό από το οποίο παράγεται. [μσν. αφιόνι(ον) αντδ. < τουρκ. afyon -ι(ον) < περσ. < ελνστ. ὄπιον (υποκορ. του αρχ. ὀπός)]
Το Αφιόν Καρά Χισάρ είναι περιοχή της Τουρκίας· στη «Διήγηση» του Κολοκοτρώνη διαβάζουμε: «Αὐτὸς τὸ ἐπῆρε τὸ γράμμα, τὸ ἄνοιξε, καὶ εἶδε ὅτι δὲν ἤθελα νὰ ὑπάγω, καὶ τότε ἀποφάσισε νὰ βάλει εἰς τὸ κρασὶ ἀφιόνι…». Εδώ το αφιόνι χρησιμοποιείται ως θανατηφόρο δηλητήριο.
Ίσως η φράση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σημαίνει: δεν είχε φύγει ακόμα η ζάλη, η νάρκη του ύπνου· νομίζω εννοείται το χρονικό διάστημα που χρειάζεται ο άνθρωπος για να περάσει «από τον ύπνο, στον ξύπνιο».
Γνωστή και η έκφραση: «Καλός ύπνος, καλός ξύπνιος.»
Ο Δημήτρης Τζήκας είναι ιστορικός.
Περισσότερες παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/