18 Μαΐου 2017 at 23:19

Άρθρο του Francis Ford Coppola – Zeotrope Studios

από

Άρθρο του Francis Ford Coppola – Zeotrope Studios

Άρθρο γραμμένο από τον σκηνοθέτη Φράνσις Φορντ Κόπολα για την εταιρεία του Zoetrope Studios, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Φιλμ τεύχος 28 (1984).

Zeotrope Studios

του Francis Ford Coppola

Την πρώτη εμπειρία μου με το βίντεο την είχα με αφορμή μια προεδρική εκστρατεία. Ήταν πραγματική συμφορά. Ο Jerry Brown, κυβερνήτης της Καλιφόρνια, φίλος μου και υποψήφιος πρόεδρος του δημοκρατικού κόμματος μου είχε ζητήσει να σκηνοθετήσω με τρόπο θεαματικό την εκλογική εκστρατεία του. Έτσι πήγα στο Ουισκόνσιν, την πολιτεία όπου θα γινόταν η συγκέντρωση για τον πρώτο γύρο με μεγάλες πιθανότητες νίκης, και σε πέντε μέρες έστησα ένα πελώριο τηλεοπτικό στούντιο ξεκινώντας από το μηδέν. Από τη μια μεριά ήταν το πάλκο απ’ όπου θα μιλούσε, με (ρόντο ένα γαλανό ουρανό φτιαγμένο από cromakey, όπου θα προβάλαμε τις εικόνες του πλήθους που χειροκροτεί. Και γύρω γύρω ήταν αυτό το πελώριο τηλεοπτικό στούντιο με δεκάδες τηλεκάμερες στραμμένες επάνω του, πάνω στο κοινό, κλπ. Έπειτα υπήρχε ένα κινητό στούντιο σκηνοθεσίας, ένα τέρας της τεχνολογίας με μηχανήματα που είχαν φτάσει σε κείνο τον τόπο με ένα κόστος δεκάδων χιλιάδων δολαρίων. Η συγκέντρωση έπρεπε να μεταδοθεί απ’ ευθείας από πολλούς αμερικάνικους τηλεοπτικούς σταθμούς με δεκάδες εκατομμύρια τηλεθεατές. Τη στιγμή που θα βγαίναμε στον αέρα, μόνο τότε, αντιληφθήκαμε ότι δεν είχαμε βάλει σ’ αυτό το τέρας της τεχνολογίας εσωτερικά τηλέφωνα κι άλλα κανάλια σύνδεσης με αποτέλεσμα να μην μπορώ να επικοινωνήσω με τους καμεραμάν κι ακόμα λιγότερο να σκηνοθετήσω τη λήψη. Πραγματική καταστροφή. Η πρώτη εικόνα που βγήκε στον αέρα και η μοναδική που έμεινε για αρκετή ώρα ήταν ένα κοντινό των ποδιών του Brown. Εκατομμύρια τηλεθεατές είδαν δυο πόδια σε απευθείας μετάδοση. Δε λειτούργησε ούτε το σύστημα προβολής των εικόνων του πλήθους πίσω από την πλάτη του υποψήφιου. Έτσι έμεινε σαν φόντο το χλωμό γαλανό του cromakey που εξ έπεμπε ένα σεληνιακό φως, δίνοντας την αίσθηση ότι από στιγμή σε στιγμή θα ’βγαιναν φαντάσματα. Ήταν μεγάλη καταστροφή για όλους: για τον Brown που ίσως γινόταν πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και δεν έγινε (μπορεί εξαιτίας αυτού του συμβάντος), για την τηλεόραση που έχασε την πρώτη μου σκηνοθεσία σε βίντεο. Αλλά δεν ήταν καταστροφή για μένα. Εκείνη η νύχτα άλλαξε τη ζωή μου σα σκηνοθέτη.

Η πρώτη εμπειρία μου με το βίντεο δεν κλόνισε στο ελάχιστο την εμπιστοσύνη μου στην τεχνολογία βίντεο ούτε άλλαξε την άποψη που πολλές φορές εξέφρασα δημόσια για την τηλεόραση. Πρέπει να πω ότι δε βλέπω αρνητικά την τηλεόραση σα μέσο. Λόγου χάρη η γιαπωνέζικη τηλεόραση – με τις απλές ιστορίες, τις μάλλον μέτριες ιδέες αλλά τις τεχνικές καινοτομίες, τις απίθανες λήψεις, τα θεαματικά τρυκ, κλπ. – είναι ένα από τα αγαπημένα μου θεάματα. Αντίθετα βλέπω αρνητικά έναν ορισμένο τρόπο κατασκευής εικόνων. Και το ίδιο αρνητικά βλέπω για τον ίδιο λόγο το σημερινό κινηματογράφο. Σε τελευταία ανάλυση οι μεγάλες αμερικάνικες και παγκόσμιες κινηματογραφικές παραγωγές είναι μονάχα οι πρόδρομοι ή μια περίληψη των τηλεοπτικών σήριαλ. Τί είναι πράγματι ο Πόλεμος των Άστρων σε περισσότερες από μια συνέχειες – η καθεμιά από τις οποίες αποτελείται από μεμονωμένα επεισόδια με μια συγκεκριμένη αρχή και τέλος – αν όχι ένα μίνι τηλεοπτικό σήριαλ με ολίγη επιστημονική φαντασία, έπος, γουέστερν, προγράμματα για παιδιά, puppet show και τα παρόμοια; Ένα helzapoppin ίδιο κι απαράλλακτο με τα σημερινά αμερικάνικα τηλεοπτικά προγράμματα. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για οποιαδήποτε άλλη «μεγάλη» ταινία των τελευταίων κινηματογραφικών χρόνων. Πρόκειται για προϊόντα προς τηλεοπτική κατανάλωση που προβάλλονται πρώτα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Κι εγώ αν ήθελα να συνεχίσω να κάνω κινηματογράφο και δεν είχα από πίσω μου την παραγωγική μονάδα των Zeotrope Studios, θα ’μουν αναγκασμένος να προσαρμοστώ σ’ αυτά τα παραγωγικά στάνταρ. Επειδή όμως θέλω να συνεχίσω να κάνω κινηματογράφο, έστω και σε διαφορετική μορφή, είμαι υποχρεωμένος να ρισκάρω κάθε φορά ό,τι έχω και δεν έχω. Έτσι είναι εδώ και πολύ καιρό. Έτσι ήταν στο Apocalypse Now κι έτσι είναι πάλι στην καινούργια μου ταινία One from the Heart. Για το Apocalypse Now οι Mayors προέβλεπαν αποτυχία, έλεγαν ότι η ταινία ήταν υπερβολικά πολυέξοδη και δύσκολη, δε θα ’βγαζε ποτέ τα λεφτά της, κλπ. Αντίθετα το Apocalypse Now υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου και επιπλέον μια ταινία που έβγαλε με το παραπάνω τα λεφτά της. Μου άφησε μεγάλο κέρδος, για να πω την αλήθεια, με το οποίο υλοποίησα ορισμένα σχέδια που είχα από καιρό στο μυαλό μου για τα Zeotrope Studios και έμεναν πάντα απραγματοποίητα για οικονομικούς λόγους.

Το πρώτο απ’ αυτά τα σχέδια ήταν ένα κέντρο μελετών των ηλεκτρονικών μέσων. Σε μερικά χρόνια αυτή η τεχνολογία θα έχει περάσει την πειραματική φάση και θα έχει φέρει μια αναπόφευκτη αλλαγή σε όλα τα πεδία του κινηματογράφου, από την παραγωγή ως την κατανάλωση. Ο κινηματογράφος θα χωριστεί σε δυο κατηγορίες: στις τηλεοπτικές ταινίες που, ύστερα από μια σύντομη εμφάνιση στις κινηματογραφικές αίθουσες, θα προορίζονται για την καλωδιακή τηλεόραση μέσω βιντεοκασετών, και στις ταινίες συμβάν τύπου Napoleon, που θα είναι αδύνατο να αναπαραχθούν για την τηλεόραση γιατί θα ’ναι ταινίες που θα χρειάζονται χιλιάδες θεατές, μια μεγάλη ορχήστρα και τον κατάλληλο χώρο για να παιχθούν. Για κάποιο καιρό η δύναμη αυτών των κινηματογραφικών έργων θα εξακολουθήσει να γίνεται με το συνηθισμένο τρόπο. Η μεταφορά από βιντεοταινία σε σελυλόιντ θα επιτρέπει την κυκλοφορία στις σημερινές κινηματογραφικές αίθουσες. Όταν ο ηλεκτρονικός κινηματογράφος περάσει την πειραματική φάση, θα παρατηρηθεί ένα φαινόμενο ανάλογο με του ’27 με το πέρασμα από το βουβό κινηματογράφο στον ομιλούντα. Το πέρασμα στην βιντεοταινία θα ξαναθέσει τα πάντα υπό συζήτηση: την έννοια της διανομής, τη μυθική μορφή του μηχανικού προβολής, τα εργαστήρια εμφάνισης και εκτύπωσης, κλπ. Η κυβερνητική θα μπει στον κινηματογράφο. Το τηλεοπτικό σήμα αποτελεί πράγματι απαραίτητο μέρος της κυβερνητικής επικοινωνίας. Ένα σύστημα από τηλεκάμερες μπορεί σήμερα εύκολα να καθοδηγηθεί από έναν ηλεκτρονικό εγκέφαλο αν αυτός έχει ανάλογα προγραμματιστεί, πράγμα αδύνατο για την κινηματογραφική μηχανή λήψης. Ο κινηματογράφος θα γίνει μια ολοκληρωμένη τέχνη που θα χρησιμοποιεί συγχρόνως περισσότερα από ένα μέσα. Θέατρο, τηλεόραση, πολλαπλές μπάντες και κινηματογραφικό φιλμ θα συνιστούν τον ηλεκτρονικό κινηματογράφο. Η σύνθεση αυτών των γλωσσών και των αντίστοιχων τεχνολογιών διακρίνουν τα τελευταία έργα μου. Όλα τα μελλοντικά σχέδιά μου θα υπόκεινται σ’ αυτό το νόμο σύνθεσης.

Ο κινηματογράφος, κοντά στο κατώφλι του νέου αιώνα, δεν έχει άλλη επιλογή: ή θα ανανεωθεί ή θα πεθάνει. Εγώ, επειδή αγαπάω τον κινηματογράφο, προτιμώ να τον ανανεώσω. Το μέλλον του κινηματογράφου είναι στην ηλεκτρονική, η χημική εικόνα είναι πια μουσειακή. Η ηλεκτρονική εικόνα είναι ενέργεια σε καθαρή κατάσταση. Το μέσο-κινηματογράφος, από τη γέννησή του ως σήμερα, δεν έχει στην πραγματικότητα ανανεώσει καθόλου τις τεχνικές του. Συνεχίζει να κάνει ταινίες με τις ίδιες μηχανές λήψης των Λυμιέρ, λίγο πιο εκσυνχρονισμένες φυσικά, χρησιμοποιεί την ίδια σελυλόιντ που κάποτε ήταν εύφλεκτη και σήμερα δεν είναι πια, και τα λοιπά. Δεν υπάρχει άλλο εκφραστικό μέσο που να κράτησε τόσο πολύ χωρίς να αλλάξει ριζικά. Τώρα ήρθε η στιγμή για τον κινηματογράφο να αλλάξει ριζικά. Από τότε που η Sony κατασκεύασε τις πρώτες τηλεκάμερες υψηλής ευκρίνειας, σήματος, ο κόσμος της λήψης εικόνων άλλαξε πολύ μέσα σε λίγους μήνες. Αλλά κανείς δεν το κατάλαβε. Μ’ αυτές τις νέες τηλεκάμερες έχουμε μια ποιότητα εικόνας ίδια με κείνη του κινηματογράφου: ούτε κουκιδίτσες στο μόνιτορ ούτε σφουματούρες στο χρώμα, αλλά ένα σήμα καθαρό, τέλειο, όπως της καλύτερης κινηματογραφικής λήψης. Κι όλα αυτά με μεγάλη ευχρηστία και τόσο τρομακτική μείωση του κόστους που να επαναστατικοποιεί την ίδια την έννοια του κινηματογράφου όπως ως τώρα γινόταν.

Η μηχανική καταγραφή της κίνησης είναι πια κάτι το ξεπερασμένο σε σχέση με τις δυνατότητες της ηλεκτρονικής. Φτάνει να σκεφτούμε τα πρόσφατα πειράματα πάνω στην πολλαπλή μπάντα (Dolby) και το πόσο ριζικά άλλαξαν την έννοια της μουσικής και του ήχου στον κινηματογράφο. Με τις νέες τεχνολογίες πάμε προς ένα κινηματογράφο όπου ο ήχος παίρνει ίδια θέση με την εικόνα. Το μοντάζ της Αποκάλυψης έγινε σε βιντεοταινία. Η ταυτόχρονη εργασία σε μαγνητοταινία και σελυλόιντ δίνει τη δυνατότητα στο σκηνοθέτη να ελέγξει τις σεκάνς σε βίντεο πριν τις περάσει σε σελυλόιντ. Επιπλέον, μπορεί να κάνει πριν την εκτύπωση κάποιες ρυθμίσεις ηλεκτρονικά.

Αλλά ο κινηματογράφος δεν είναι συνώνυμο του κινηματογράφου σε βίντεο. Το βίντεο είναι ακόμα κάτι το πρωτόγονο σε σχέση με τον πολύπλοκο ηλεκτρονικό κινηματογράφο. Όταν δουλεύεις με τον ηλεκτρονικό κινηματογράφο, δίνεις τις απαραίτητες πληροφορίες στον ηλεκτρονικό εγκέφαλο κι αυτός γίνεται ο βοηθός σου. Δουλεύεις λοιπόν με ένα μηχάνημα-βοηθό που τον ρωτάς διάφορα πράγματα, του ζητάς συμβουλές.

Μια άλλη δυνατότητα του ηλεκτρονικού κινηματογράφου είναι η ανακύκλωση των εικόνων που έχουν ήδη γυριστεί ή κατασκευαστεί στο στούντιο. Αυτό γλυτώνει το συνεργείο από μετακινήσεις στα εξωτερικά, δίνοντας έτσι λύση σ’ ένα από τα πιο δαπανηρά προβλήματα του κινηματογράφου: τον χρόνο.

Σε μερικά χρόνια όλα θα «παίρνονται» μέσω δορυφόρου. Όλοι θα βλέπουν τη διαδικασία μορφοποιημένη χωρίς να καταλαβαίνουν τη διαδικασία μορφοποίησης της εικόνας. Τα τηλεοπτικά μηνύματα θα είναι ακόμα πιο μυστηριώδη, πιο επικίνδυνα. Πρέπει να πάρουμε στα χέρια μας και να γνωρίσουμε το μέσο πριν το πάρει στα χέρια της η εξουσία. Να πάρουμε στα χέρια μας και να γνωρίσουμε τους δορυφόρους για να τους χρησιμοποιήσουμε για μια επαναστατικοποίηση της διαδικασίας φιλμικής παραγωγής. Με τη βοήθεια των δορυφόρων θα συγκεντρώνουμε εικόνες από όλο τον κόσμο. Θα τις παίρνουμε σχεδόν αμέσως στο στούντιο κι έπειτα θα τις επεξεργαζόμαστε ανάλογα με τις ανάγκες του κινηματογράφου.

Ένας κινηματογράφος που θα χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες θα ’χει μια αντίστροφη αναλογία: μια αύξηση των εκφραστικών δυνατοτήτων του μέσου (ο ηλεκτρονικός προγραμματισμός του χρώματος επιτρέπει τον ψηφιακό χειρισμό της εικόνας, δίνοντας άμεσες χρωματικές μεταλλαγές, τεχνικά cromakey, κπλ.) θα σημαίνει μια μείωση του κόστους παραγωγής (η εργασία πάνω σε μαγνητοταινία είναι απείρως πιο οικονομική από την εργασία πάνω σε σελυλόιντ).

Η καινούργια μου ταινία One from the Heart έγινε μ’ αυτό το νέο τύπο τεχνολογιών. Όταν θα την δουν οι θεατές, θα βρεθούν μπροστά στο αποτέλεσμα του τελευταίου άλματος της εξέλιξης του κινηματογράφου.

Όταν ίδρυσα το American Zeotrope ήταν απλώς μια ομάδα δημιουργών (George Lucas, John Milius, κλπ.) που ήθελαν να δουλέψουν πιο αυτόνομα και λιγότερο παραδοσιακά. Σήμερα με τα Zeotrope Studios το πράγμα είναι διαφορετικό. Όχι μόνο θέλουμε να δουλέψουμε πιο αυτόνομα και λιγότερο παραδοσιακά, αλλά θέλουμε να κάνουμε τα στούντιο μας ένα μοναδικό εργαστήριο ιδεών και έρευνας. Έναν ολότελα διαφορετικό τρόπο αντίληψης του κινηματογράφου. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε ικανούς τεχνικούς και συνεργάτες: ανθρώπους που να θέλουν να ασχοληθούν με τον πειραματισμό και την έρευνα. Είναι απαραίτητο να φτιάξουμε ένα «Factory των δημιουργών», ένα χώρο όπου να μπορεί κανείς να σκεφτεί, να συντονίσει και να οργανώσει τη δουλειά. Πρέπει να κάνουμε τα στούντιο μας ένα αρχείο ιδεών και εικόνων όπου θα μπορεί κανείς να υλοποιήσει αμέσως μια ιδέα του χωρίς τους μεγάλους χρόνους που απαιτεί το παραδοσιακό σινεμά για να γίνει. Αν τα κομμάτια που θα γυρίζονται δε θα φτάνουν για να φτιάξουν μια ταινία, θα μπαίνουν στο αρχείο ή θα ανακυκλώνονται σε μια άλλη ταινία. Το πιστεύω μας είναι: πειραματισμός, έρευνα και ενθάρρυνση των νέων ταλέντων.

 

(Εμφανιστηκε 455 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.