13 Μαρτίου 2017 at 23:44

Ο Έλληνας επαναστάτης Ρήγας Φερραίος

από

Ο Έλληνας επαναστάτης Ρήγας Φερραίος

Ο Καρλ Μέντελσον-Μπαρτόλντι (1838-1897) ήταν Γερμανός ιστορικός. Γεννήθηκε στη Λειψία και διατέλεσε καθηγητής της ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Το 1863 επισκέφτηκε την Ελλάδα και από τότε άρχισε να ασχολείται συγγραφικά με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Έργα του: «Ελληνική ιστορία από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους ως την εποχή μας» 2 τόμοι (1ος τόμος, 1870, 2ος, 1874), που μεταφράστηκαν από το Μιχαήλ Παπαρρηγόπουλο (ο 1ος τόμος, 1872) και από τον Άγγελο Βλάχο (ο 2ος, 1873-1876), «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης» κ.ά.

Κείμενο: Καρλ Μέντελσον Μπαρτόλντι*

Απόδοση στα ελληνικά: Ελένη Γαρίδη

Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
Παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά, και φυλακή..

Θούριος του Ρήγα Βελεστινλή

Όταν άρχισε η εκστρατεία στην Αίγυπτο, ο Κολοκοτρώνης έβλεπε εκστατικός τον Βοναπάρτη σαν θεό του πολέμου, κι ο μπέης της Μάνης τού ‘στελνε συγχαρητήρια για τις νίκες του. Ωστόσο η απόσταση ανάμεσα στα λόγια και τα έργα ήταν ακόμα τεράστια, κι η εξέγερση του Ρήγα απέδειξε ότι η μέρα της ελευθερίας δεν είχε προσεγγίσει, όπως φαντάζονταν πολλοί τολμηροί Έλληνες οπλαρχηγοί. Η φλογερή ψυχή του Ρήγα είχε από πολύ νωρίς συλλάβει το σχέδιο της ένωσης όλων των Ελλήνων σε μια μεγάλη συμμαχία κατά των Τούρκων. Τους διαλογισμούς του αυτούς τους είχε ανακοινώσει αρχικά σε μερικούς έμπιστους φίλους του στο Βουκουρέστι, που πίστευαν στα λόγια του και ήταν διατεθειμένοι να θυσιάσουν τα πάντα υπέρ του μεγάλου έργου. Εκεί διαμορφώθηκε ο πυρήνας της μυστικής πολιτικής εταιρίας που έμελλε να συντρίψει τις αλυσίδες της τυραννίας. Πολύ γρήγορα συντάχτηκαν με τον ενθουσιώδη Θεσσαλό οι περισσότερο σημαντικοί άντρες του έθνους. Οι εξοχότεροι κληρικοί και κοσμικοί, έμποροι και γενναίοι καπετάνιοι, έγιναν μέλη της εταιρίας του Ρήγα. Στη Βιέννη, σύμφωνα με την ιδεολογία της εποχής, η εταιρία πήρε γαλλική χροιά. Οι εταιριστές λογάριαζαν μαζί τους και τον Βοναπάρτη, κι οι απόστολοί τους διέδιδαν ότι ήταν Έλληνας, καταγόμενος από τον Μοριά, όπως άλλωστε έδειχνε και το όνομα Βοναπάρτης, που το μετέφραζαν Καλημέρης! Ο Γάλλος πρεσβευτής στη Βιέννη, Βερναρδόττης, που πρόθυμα άρπαζε κάθε ευκαιρία για ταραχή και θόρυβο, άρχισε προσωπικές με τον Ρήγα διαπραγματεύσεις. Το ισχυρό αυτό στήριγμα στη Δύση ενέπνευσε στους εταιριστές αυτάρκεια και επιθυμία ενάρξεως εχθροπραξιών, που έφταναν μέχρι το θράσος. Συζητούσαν θορυβωδώς μέσα στα καφενεία της Βιέννης για την επικείμενη πτώση της τουρκικής εξουσίας και η διαγωγή τους τράβηξε την προσοχή της αυστριακής αστυνομίας. Η Αυστρία ήταν φιλύποπτη για κάθε τι που μπορούσε να υποκινήσει ταραχές στα ανατολικά της σύνορα.

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (πραγματικό όνομα Αντώνιος Κυριαζής, 1757 - 24 Ιουνίου 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης.
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (πραγματικό όνομα Αντώνιος Κυριαζής, 1757 – 24 Ιουνίου 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης.

Αν αναλογιστούμε την ομοιότητα του εσωτερικού καθεστώτος της Αυστρίας και της Τουρκίας την εποχή αυτή, και την κοινότητα επομένως των συμφερόντων τους, θα καταλάβουμε εύκολα γιατί η πολιτική του αυστριακού στέμματος προσπαθούσε να διατηρήσει το καθεστώς της χερσονήσου του Αίμου. Έπειτα, με τη μυστική έχθρα που επικρατούσε μεταξύ της αυτοκρατορίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας, η γαλλική απόχρωση της εταιρίας του Ρήγα δεν μπορούσε να ‘ναι συστατικό γι’ αυτήν.

Ο Ρήγας, το φθινόπωρο του 1798, πήγε στην Τεργέστη, για να δει τη σκηνή του μελλοντικού δράματος από πιο κοντά και να δρέψει τους καρπούς, που προοριζόταν να ωριμάσει υπέρ των Ελλήνων η εκστρατεία του Βοναπάρτη στην Ανατολή. Είχε στείλει πρωτύτερα δώδεκα κιβώτια γεμάτα ποιήματα, βιβλία, χάρτες και προκηρύξεις στον φίλο του Κορωνιό, επίσης και φακέλους με επιστολές προς τον Βοναπάρτη. Ο Κορωνιός όμως απουσίαζε και τα κιβώτια ανοίχτηκαν από το συνέταιρό του Δημήτριο Οικονόμου, ο οποίος έσπευσε να ανακοινώσει το περιεχόμενό τους στον Αυστριακό διοικητή. Ακόμα, μόλις έφτασε στην Τεργέστη, από απρονοησία του ο Ρήγας εκτέθηκε στους εχθρούς του. Κατέλυσε μαζί με τον φίλο του Περραιβό σε ένα ξενοδοχείο της προκυμαίας και δήλωσε ότι ήταν αρχιστράτηγος των Ελλήνων. Γύριζε στους δρόμους φορώντας το εθνικό ένδυμα και αρχαίο κράνος στο κεφάλι. Η Αστυνομία όμως τον παρακολουθούσε. Μια νύχτα λοιπόν τον συνέλαβε και τον φυλάκισε στην Τεργέστη, απ’ όπου επρόκειτο να μεταφερθεί αργότερα μαζί με τον Κορωνιό στη Βιέννη για ανάκριση. Βλέποντας πως δεν υπήρχε γι’ αυτόν σωτηρία και διαλογιζόμενος ότι το εθνικό έργο μπορούσε να κινδυνεύσει αν του ξέφευγε και μία μόνη λέξη, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, καρφώνοντας τρεις φορές στο σώμα του ένα εγχειρίδιο. Του αφαίρεσαν ωστόσο το όπλο κι οι πληγές του, όχι θανατηφόρες, θεραπεύτηκαν γρήγορα με τη βοήθεια ιατρικής επέμβασης. Μεταφέρθηκε λοιπόν στη Βιέννη, ανακρίθηκε και παραδόθηκε τέλος μαζί με άλλους πέντε εταιριστές στον πασά του Βελιγραδίου από τους Αυστριακούς, που επιθυμούσαν να εξασφαλίσουν τη φιλική διάθεση του Τούρκου γείτονά τους. Ο πασάς, όμως, αδυνατούσε να στείλει τον δεσμώτη στην Κωνσταντινούπολη, όπως άλλωστε επιθυμούσε, γιατί ο δρόμος προς τα εκεί δεν ήταν ασφαλής. Ο Πασβάνογλου, πασάς του Βιδινίου και φίλος του Ρήγα, δέσποζε στον Δούναβη και τις διαβάσεις του Αίμου. Για να σωθεί ο δεσμώτης, καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια. Ένας πράκτορας του Αλέξανδρου Υψηλάντη προσπάθησε να δωροδοκήσει την Πύλη και ο Αλής, ο πασάς των Ιωαννίνων, έστειλε επίτηδες ταχυδρόμο στο Βελιγράδι για να ενεργήσει υπέρ του Ρήγα, ενώ ταυτόχρονα έδωσε την υπόσχεση ότι θα μεσίτευε για τη σωτηρία του στον σουλτάνο. Οι απόπειρες αυτές δεν έφεραν άλλο αποτέλεσμα παρά να παροτρύνουν τον πασά του Βελιγραδίου να επισπεύσει το τέλος των δεσμωτών. Στον Αλή απάντησε ειρωνικά πως θα του ‘κανε το χατίρι, αν ζούσαν ακόμα οι δεσμώτες. Ταυτόχρονα κάλεσε χωριστά τον καθένα τους και τους ανακοίνωσε ότι δήθεν επρόκειτο να σταλούν στην Κωνσταντινούπολη με πλοίο. Αντί όμως να τους μεταφέρουν, τους έπνιξαν στον Δούναβη. Όταν ήρθε η σειρά του Ρήγα, τότε αυτός, στις τελευταίες στιγμές του, οπλίστηκε με άφθαστο μεγαλείο και φοβερή δύναμη, σπάζοντας τα δεσμά του και ρίχνοντας κάτω με μια γροθιά τον πρώτο φρουρό, που τον πλησίασε. Ο πασάς διέταξε να τον τουφεκίσουν και ευθύς δύο Τούρκοι τον σημάδεψαν.

Φυλλάδιο του Θούριου από το 1798, Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Αθηνών
Φυλλάδιο του Θούριου από το 1798, Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Αθηνών

«-Έτσι πεθαίνουν τα παλικάρια!» φώναξε ο Ρήγας πριν οι σφαίρες τρυπήσουν το στήθος του. «Άφθονο σπόρο έσπειρα» είπε. «Θα ‘ρθει ώρα που το έθνος μου θα τρυγήσει τους γλυκούς καρπούς του».

Μετά το θάνατο του Ρήγα, καταπνίγηκε προς στιγμήν το κίνημα που εκείνος ήταν ο πρωτουργός του. Η Εταιρία διασκορπίστηκε και παρέμειναν μόνο το όνομά της και η ανάμνησή της. Ωστόσο, είχε δοθεί σπουδαία ώθηση για το μέλλον και υπήρξε σημαντικότατο γεγονός η συνένωση όλων των Ελλήνων ραγιάδων κάτω από έναν πολιτικό δεσμό και κατά του Διβανίου. Ο Ρήγας μυστικά είχε αποταθεί σε όλες τις υπόδουλες φυλές της Βαλκανικής, ακόμα και στα φιλελεύθερα τουρκικά στοιχεία. Είχε κατορθώσει να προσελκύσει στο μυστικό του όλους τους δυσαρεστημένους και ανεξάρτητους άντρες, όπως τον μεγαλόπρεπο Αλή πασά και τον τολμηρό Πασβάνογλου, που μπορούσε να αντιταχθεί στο Βιδίνι εναντίον κάθε στρατιωτικής δυνάμεως της Πύλης.

Πραγματικά, είναι παράδοξο το σύμπτωμα που χαρακτηρίζει την αναταραχή τότε των Βαλκανίων. Η ένωση Τούρκων και Ελλήνων για την ανατροπή του καθεστώτος της Κωνσταντινουπόλεως υπήρξε δυνατή.

Και αυτή ακόμα η τουρκική κυβέρνηση δεν είχε γλιτώσει από την αναμορφωτική επιδημία που επικρατούσε, και η οποία είχε προσβάλει στον IH’ αιώνα όλους τους φιλοσόφους της Ευρώπης, τους πολιτικούς άντρες και τους ηγεμόνες ακόμη. Όπως στην πολιτισμένη Δύση, τις επιχειρούμενες από τα πάνω πολιτικές μεταρρυθμίσεις έπνιγε το πολιτικό ρεύμα από τα κάτω βρίσκοντας την έκφρασή του στη «Μασσαλιώτιδα» και τη λαιμητόμο, έτσι και το οθωμανικό κράτος κάθε απόπειρα για τη διόρθωση των κοινών από τα πάνω δεν είχε άλλο αποτέλεσμα παρά το ξύπνημα των ναρκωμένων εθνικών δυνάμεων των υπόδουλων φυλών και την επιτάχυνση της παρακμής της κυρίαρχης τουρκικής εξουσίας.

Κατά την μάχη του Δραγατσανίου οι Ιερολοχίτες έπεσαν μαχόμενοι τραγουδώντας τον Θούριο του Ρήγα
Κατά την μάχη του Δραγατσανίου οι Ιερολοχίτες έπεσαν μαχόμενοι τραγουδώντας τον Θούριο του Ρήγα

*Πηγή: Επίτομη Ιστορία της ελληνικής επανάστασης, έκδοση της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας, Αθήνα 2011.

(Εμφανιστηκε 636 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.