14 Αυγούστου 2014 at 19:25

Δημιουργικός καπιταλισμός

από

Δημιουργικός καπιταλισμός

lego
lego

Γράφει ο Ευθύμης Φρεντζαλάς

Το έτος 2008, πραγματοποιήθηκε στην Αμερική ένας διάλογος,  που εκδόθηκε και σε βιβλίο (και στα ελληνικά με τίτλο Δημιουργικός Καπιταλισμός, εκδόσεις Ψυχογιός), μεταξύ γνωστών «οικονομικών ηγετών» και καθηγητών Πανεπιστημίων με θέμα την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (Ε.Κ.Ε). Την αφορμή για τον διάλογο αυτό έδωσε ο Μπιλ Γκέϊτς με την ομιλία του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, όπου ανέπτυξε την ιδέα του τού  Δημιουργικού Καπιταλισμού. Ισχυρίστηκε, λοιπόν, πως, καθότι ο παραδοσιακός καπιταλισμός δεν ενδιαφέρεται για τους φτωχούς και τις ανάγκες τους πρέπει όσο το δυνατόν περισσότερες  εταιρίες να αρχίσουν να θέτουν τις γνώσεις τους και μέρος των κερδών τους (όχι πάνω από το 3%) στην εξυπηρέτηση των αναγκών αυτών πραγματοποιώντας φιλανθρωπικό έργο παράλληλα με την κύρια επιδίωξή τους της μεγιστοποίησης των κερδών τους. Βέβαια ο ίδιος ο Γκέϊτς έχει συστήσει εδώ και κάμποσο καιρό ένα Ίδρυμα που παρέχει φιλανθρωπικό έργο σε αναπτυσσόμενες χώρες, δεν το παρέχει δηλαδή άμεσα το έργο αυτό η εταιρία του η Microsoft. Η οικονομική κρίση έκανε τότε τα πρώτα της βήματα μαζί με την κρίση νομιμοποίησης του καπιταλιστικού συστήματος και έτσι δεν ήταν λίγοι αυτοί μεταξύ των συνομιλητών που εξέλαβαν την ιδέα του Γκέϊτς ως μία προσπάθεια να θάψει τα εχθρικά αισθήματα προς το σύστημα αυτό εν τη γενέσει τους. Κάποιοι μάλιστα δεν δίστασαν να του προσάψουν ηττοπάθεια επειδή ένιωσε την ανάγκη να δώσει μία απάντηση στους επικριτές του καπιταλισμού και να υιοθετήσει μία στρατηγική συμβιβασμού με αυτούς.  Ο καπιταλισμός δεν χρειάζεται να απολογείται γιατί δίνει θάρρος όταν το κάνει στους εχθρούς του… Εξάλλου τι κακό έχει κάνει; Μπορούν οι επικριτές του να βρουν και να μας πουν μία εποχή όπου ο κόσμος είχε ξαναγνωρίσει τέτοια υλική αφθονία σαν τη σημερινή;

Όταν ένας συνομιλητής κατηγόρησε τις εταιρίες πως κάνουν φιλανθρωπίες μόνο και μόνο για να καμαρώνουν μετά, να απολαμβάνουν την καλή τους φήμη και τα περισσότερα κέρδη που την συνοδεύουν και να νιώθουν, γενικότερα, αυτές καλά, ο Γκέϊτς ανταπάντησε πως όταν κάνει κανείς το καλό καλά κάνει και καμαρώνει γι’ αυτό. Οι εταιρίες αποκτούν δια των φιλανθρωπιών καλή φήμη η οποία συντελεί όντως στην αύξηση των πωλήσεών τους. Η φήμη αυτή δεν αποκτάται, όμως, κατά τον Γκέϊτς, επειδή  οι φιλάνθρωπες εταιρίες βγαίνουν στα δελτία ειδήσεων να διαφημίσουν  το έργο τους , αλλά  φροντίζουν βεβαίως,  να έχουν δημοσιογραφική κάλυψη για όλες τις φιλανθρωπίες τους… Ο δημοσιογράφος- συντονιστής της συζήτησης Μάϊκλ Κίνσλι κάτι δεν μπορούσε να ξεχάσει με τίποτα και είπε να τους το υπενθυμίσει . Τα μεγάλα και πολυέξοδα πάρτυ που διοργάνωναν φιλάνθρωπες εταιρίες όπως  η  Exxon Mobil για να γιορτάσουν τις φιλανθρωπίες τους και όπου αν το έψαχνε κανείς θα διαπίστωνε ότι είχαν κοστίσει τρεις φορές περισσότερο από τις ίδιες τις φιλανθρωπίες τους. Φαίνεται πως εκτός από την φτώχεια και η φιλανθρωπία θέλει την καλοπέρασή της…

Ο δισεκατομμυριούχος Γουόρεν Μπάφετ υπήρξε ο πιο σαφής από όλους. Αναφερόμενος στο μεγάλο πρόβλημα της διαφθοράς και του κινδύνου της απαλλοτρίωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες τόνισε πως σε τέτοιες αγορές είναι προτιμότερο να έχεις την εύνοια ενός δικτάτορα από το να προβείς σε μία ενέργεια που θα ωφελήσει εκατομμύρια υπηκόους του. Οπότε συμφέρει να δώσει μία εταιρία τα χρήματα απευθείας στον δικτάτορα για να τα αξιοποιήσει  όπως αυτός  θέλει. Και ποιος ξέρει; Μπορεί οι φιλανθρωπίες να τον κάνουν δημοκράτη ή να συντελέσουν και στην πτώση του ακόμη… Η δημοκρατία δεν είναι απαραίτητη αφού μπίζνες μπορείς να κάνεις και με έναν δικτάτορα και μάλιστα με λιγότερους ή και καθόλου νομικούς και άλλου είδους περιορισμούς. Αρκεί να κερδίσεις την εύνοιά του και να τον πείσεις ότι θα επωφεληθεί κι αυτός από την δραστηριότητά σου. Κι αφού καταφέρεις να εδραιώσεις την ισχυρή σου θέση στη χώρα μπορείς να συνεργαστείς ή να συνδράμεις τους εχθρούς του για να εγκατασταθεί επιτέλους η δημοκρατία στη χώρα, η μόνη που διασφαλίζει την απαραίτητη για τις επιχειρήσεις σταθερότητα… Πρότεινε δε την δημιουργία ενός κοινού ταμείου που θα το διαχειρίζονται επιχειρηματίες, που θα ασχολείται αποκλειστικά με φιλανθρωπικά έργα και θα χρηματοδοτείται από το 3% του φόρου εισοδήματος των συμμετεχουσών εταιριών γιατί εκτός των άλλων οι κυβερνήσεις που παίρνουν μέρος από τα εισοδήματα των εταιριών δεν τα διαχειρίζονται πάντα με επιτυχία και επειδή οι πλούσιοι νιώθουν πολύ καλύτερα όταν κάνουν κάτι οι ίδιοι με τα χρήματά τους παρά όταν κάνει κάτι μία κυβέρνηση με αυτά. Είναι ο ίδιος που εξέφρασε πρόσφατα την οργή του, όπως διαβάσαμε στο Βήμα, που αυτός πληρώνει στην εφορία μόνο  το 17% του εισοδήματός του ενώ η γραμματέας του το 30%…

Ο καπιταλιστής, όμως, δεν χρειάζεται να θέλει να κάνει το καλό για να το κάνει. Και μόνο που παράγει προϊόντα κάνει το καλό και μόνο που κάνει φιλανθρωπίες κάνει το καλό   θύμισε ο συγγραφέας Πολ Όρμεροντ στους συνομιλητές του τονίζοντας παράλληλα πως ο καπιταλισμός δεν είναι ίδιος με τις χωρίς περιορισμούς ελεύθερες αγορές. Αυτές οι χωρίς περιορισμούς αγορές έχουν ταυτιστεί στην συνείδηση του κόσμου λανθασμένα με τον καπιταλισμό και έχουν βλάψει σοβαρά την εικόνα του. Βέβαια και οι ελεύθερες αγορές με περιορισμούς έχουν ταυτιστεί στη συνείδηση του κόσμου με τον προστατευτισμό (κάτι θα έχει ακούσει γι’ αυτόν και ο ίδιος ο Γκέϊτς). Οι εταιρίες πάντως μόνο να κερδίσουν μπορούν, κατά τον συγγραφέα,  έτσι όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, αν πειραματιστούν με τις φιλανθρωπίες ή έστω δεν έχουν να χάσουν τίποτα. Πολλές  επιχειρήσεις έχουν   αποκτήσει τόση κακή φήμη πλέον που όση καλή φήμη κι αν καταφέρουν να  κερδίσουν μόνο καλό θα τους κάνει…

Ο Τζορτζ Σόρος είναι αναμφισβήτητα καπιταλιστής κατά έναν άλλο συνομιλητή, τον καθηγητή πανεπιστημίου Τζαγντίς Μπαγκουάτι αλλά δεν είναι όλοι οι καπιταλιστές ίδιοι. Έτσι ενώ ο Σόρος χαίρει χαμηλής εκτίμησης παντού στον κόσμο εκτός από κάποιες περίεργες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης  επειδή διοχετεύει σκουπίδια στην αγορά και αισχροκερδεί, ο Μπιλ Γκέϊτς γίνεται δεκτός με θαυμασμό παντού λόγω και της καλής φήμης που του έχει φέρει το Ίδρυμά του, το οποίο επιπλέον κατά τον καθηγητή δεν παρεμβαίνει στην πολιτική, σε αντίθεση με το Ίδρυμα του κερδοσκόπου και κακού καπιταλιστή Σόρος.  Η εταιρία του Γκέϊτς  χρηματοδοτεί, βεβαίως, και αν δεν κάνουμε λάθος,  πότε τους Ρεπουμπλικάνους, πότε τους Δημοκρατικούς και  πότε και τους δύο ταυτόχρονα χωρίς να παρεμβαίνει στην πολιτική… Κι ενώ ο Σόρος είναι αυτός που είναι και τον γνωρίζουν όλοι, τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ έχουν λάβει οδηγίες να μην του ασκούν κριτική για να μη χάνουν τις συνεισφορές του. Με τον τρόπο αυτό οι καθηγητές δεν στερούν από τα πανεπιστήμια πολύτιμους πόρους και έτσι η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των φοιτητών και η διδασκαλία του ελεύθερου πνεύματος σ’ αυτούς προχωρούν χωρίς να συναντούν εμπόδια, αναποδιές και καθυστερήσεις…

Ο Γκέϊτς κατηγορήθηκε επίσης από κάποιους συνομιλητές πως του ήρθε η ιδέα του Δημιουργικού Καπιταλισμού αφότου πλούτισε υπερβολικά ο ίδιος και πως μπορεί να παρασύρει εταιρίες που δεν έχουν τα κέρδη της Microsoft ή τα πλούτη τα δικά του στην κατάρρευση αν αποσπαστεί έστω και λίγο η προσοχή τους από τον βασικό τους στόχο που είναι η μεγιστοποίηση των κερδών τους. Μα ο Γκέϊτς πρότεινε την διάθεση μόνο του 3% το πολύ των κερδών και γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να ανησυχεί κανείς . Όταν άκουσε μάλιστα πως μία εταιρία είχε θέσει ως στόχο της  την διάθεση του  5% των κερδών της  εξέφρασε αμέσως την απορία και τον θαυμασμό του («5 τοις εκατό των κερδών πηγαίνουν σε… Μα αυτό είναι υπέροχο!). Με τα ψίχουλα, λοιπόν, που πέφτουν από το πλουσιοπάροχο τραπέζι μπορεί μία εταιρία να κάνει φιλανθρωπίες, να κερδίζει όλο και περισσότερη αναγνώριση άρα όλο και περισσότερους φιλάνθρωπους πελάτες κι όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά γι’ αυτήν, όπως για πάρα πολλές στις μέρες μας,  ή δεν της βγαίνουν οι φιλανθρωπίες, να μην δίνει τίποτα μέχρι νεωτέρας. Αυτή αποφασίζει και γι’ αυτό δεν συντρέχει ουδείς λόγος ανησυχίας.

Δεν μπορούμε, βέβαια, να ισχυριστούμε πως οι υπερασπιστές και κήρυκες των εταιρικών φιλανθρωπικών συνεισφορών που εκπίπτουν της φορολόγησης των εταιριών δεν γνωρίζουν πως στην πραγματικότητα «κηρύττουν καθαρό και ανόθευτο σοσιαλισμό» όπως έχει πει και γράψει  ο Φρίντμαν αλλά μπορούμε να διαβεβαιώσουμε πως η σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση  δεν οφείλεται διόλου στο ότι  δεν υιοθέτησαν  τότε την φαεινή ιδέα του Γκέϊτς όσες εταιρίες πίστευε και ήλπιζε ο ίδιος ότι θα την υιοθετούσαν…

(Εμφανιστηκε 2,501 φορές, 1 εμφανίσεις σήμερα)

Δείτε ακόμη:

Κάντε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.