Μια επικίνδυνη μέθοδος – Οι πλάνες της ομοιοπαθητικής

Μια επικίνδυνη μέθοδος – Οι Πλάνες της Ομοιοπαθητικής

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης

Πριν από 200 χρόνια ο Samuel Hahnemann, ένας Γερμανός γιατρός, εφηύρε μια μέθοδο φαρμακευτικής αγωγής βασισμένη σε αρχαίες, ανεδαφικές ιδέες όπως του Παράκελσου ότι «το όμοιο γιατρεύει το όμοιο». Ότι μια ουσία η οποία αρρωσταίνει τους υγιείς, γιατρεύει τους αρρώστους.

Η «ανακάλυψη» του Hahnemann έγκειται στο ότι μια ενεργή ουσία, αραιωμένη σε νερό, που προκαλεί παρόμοια συμπτώματα με της νόσου, γιατρεύει έναν οργανισμό που είναι ήδη άρρωστος. Δηλαδή ο κισσός μπορεί να γιατρέψει το εξάνθημα, επειδή (όταν δεν είναι αραιωμένος σε νερό) προκαλεί το εξάνθημα.

Εισαγόμαστε έτσι στον παράλογο κόσμο της ομοιοπαθητικής. Έτσι ονόμασε ο Hahnemann τη μέθοδό του, η οποία αναβίωσε παγκοσμίως τη δεκαετία του 1970 κυρίως χάρη σε έναν Έλληνα, τον Γιώργο Βυθούλκα. Η μέθοδος χρησιμοποιεί την αραίωση μιας ενεργής ουσίας σε αλκοόλ ή συνήθως σε νερό, έτσι ώστε στο τελικό διάλυμα να εμφανίζεται μόνο μια εξασθενημένη μορφή της. Ο ίδιος ο Hahnemann μιλούσε για αραίωση σε βαθμούς της κλίμακας C, δικής του επινόησης. Για τις περισσότερες περιπτώσεις πρότεινε διάλυμα 30C, που σημαίνει ότι κάθε μόριο της ενεργής ουσίας πρέπει να αραιωθεί σε 100³⁰  μόρια νερού. Το πρόβλημα είναι ότι για να διατηρήσει κανείς αυτήν την αναλογία θα πρέπει να αραιώσει μια σταγόνα της ενεργής ουσίας σε νερό που αντιστοιχεί στην μάζα ολόκληρου του ηλιακού συστήματος! Δυστυχώς, στην εποχή του Hahnemann δεν γνώριζαν τι θα πει μόριο και άτομο και θεωρούσαν ότι κάθε ουσία μπορεί να αραιώνεται επ’ άπειρων σε νερό. Σήμερα, ακόμα και οι ίδιοι οι ομοιοπαθητικοί αναγνωρίζουν ότι δεν υπάρχει ούτε ένα μόριο της ενεργής ουσίας στο διάλυμα που πουλάνε.

Μα τότε πώς μπορούν να ισχυρίζονται ότι αυτό που πουλάνε έχει κάποια χρησιμότητα; Εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο παράξενα, καθώς αναφέρονται στη λεγόμενη «μνήμη του νερού», χάρη στην οποία όποιο συστατικό έχει περάσει μέσα από μια ποσότητα νερού αφήνει κάποιο ίχνος, μια μνήμη, μέσα του, ακόμα κι αν αυτό το ίχνος δεν εμφανίζεται σε κανένα όργανο παρατήρησης που διαθέτουμε. Αποδίδουν την ύπαρξη αυτής της μνήμης στην αδυναμία μας να αποδείξουμε ότι δεν υπάρχει. Και μάλιστα όσο πιο αραιωμένη είναι η ουσία τόσο πιο μεγάλη δύναμη έχει, αφού έτσι απελευθερώνεται μια νέα μορφή ενέργειας και εκπνευματίζεται η ύλη, αποκτώντας μια πνευματοειδή φαρμακευτική δύναμη. Ακόμα κι έτσι όμως μένει να εξηγήσουν γιατί θα πρέπει να αγοράσουμε το δικό τους σκεύασμα και να μην επιλέξουμε το νερό της βρύσης, αφού κάθε μόριο νερού που υπάρχει στη γη, χάρη στην αέναη ανακύκλωσή του, έχει έρθει σε επαφή με όλες τις ουσίες που υπάρχουν γύρω μας. Γιατί δεν τις θυμάται όλες έτσι κι αλλιώς;

Εδώ αισθάνομαι ότι πρέπει να ξεκαθαρίσω τη διαφορά μεταξύ εμβολίου και ομοιοπαθητικού φάρμακου, που από μερικούς συγχέονται. Τα εμβόλια φτιάχνονται από εξασθενημένους ή νεκρούς ιούς, τους οποίους εισάγουμε στο σώμα έτσι ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να τους «μάθει» και με αυτόν τον τρόπο, ο οργανισμός να γνωρίζει τον τρόπο να αντιμετωπίσει τον ιό όταν εισβάλει αυτούσιος,. Το ομοιοπαθητικό υποτίθεται ότι εισάγει στον οργανισμό μια ουσία που προκαλεί ασθένεια, σε κάποιον που είναι ήδη άρρωστος, με το αυθαίρετο αξίωμα ότι έτσι θα τον γιατρέψει. Καταλήγουν μάλιστα μερικοί, να παριστάνουν ότι με την ομοιοπαθητική μπορούν να γιατρέψουν λοιμώδη νοσήματα, αρθρίτιδα, σχιζοφρένεια, καρδιακή ανεπάρκεια, λευχαιμία, το σύνδρομο Down (!), το AIDS, ακόμα και μορφές καρκίνου. Πολλές είναι οι περιπτώσεις όπου οι ομοιοπαθητικοί αρνούνται την ωφελιμότητα των εμβολίων και αποτρέπουν όποιον κάνει το λάθος να τους πάρει στα σοβαρά από τον να στραφούν στο αντίπαλο δέος της παραδοσιακής ιατρικής. Αποτυχαίνουν όμως ξανά και ξανά να παρουσιάσουν ίχνος αποδείξεων για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων τους ενώ ο εμβολιασμός αποτελεί καταξιωμένη μέθοδο καταπολέμησης ασθενειών και πανδημιών, και έχει οδηγήσει στην εξαφάνιση από τον πλανήτη της πανώλης των βοοειδών και της ευλογιάς.

Η ομοιοπαθητική δεν είναι επιστήμη, είναι πρακτική. Όλες οι μελέτες, όλες οι έρευνες και τα πειράματα που έχουν γίνει και στα ίδια τα ομοιοπαθητικά «φάρμακα» και στις ωφέλειες στους ασθενείς, δείχνουν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων αποτελούν εκφάνσεις του φαινόμενου placebo και στην χειρότερη αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Φαινόμενο placebo έχουμε όταν ένας ασθενής (ή ακόμα και ένας γιατρός) κάνει σφάλμα παρατήρησης, όταν δηλαδή αποδίδει τη βελτίωση ενός ασθενή σε μια αιτία που δεν είναι η πραγματική ή ακόμα και όταν παρατηρεί βελτίωση εκεί όπου δεν εμφανίζεται. Για παράδειγμα, πολλά νοσήματα που γιατρεύουν τα ομοιοπαθητικά είναι «αυτοϊώντα», γιατρεύονται δηλαδή από μόνα τους. Εξίσου μεγάλη επιτυχία έχουν σε παθήσεις όπου τα συμπτώματα εξαφανίζονται μόνο για να επανεμφανιστούν στη συνέχεια, δίνοντας την εντύπωση στον αφελή παρατηρητή ότι επήλθε ίαση. Δεν χρειάζεται όμως να το παιδεύουμε πολύ: Ο ομοιοπαθητικός Michael Winer γράφει στο βιβλίο του «ο ασθενής μπορεί να ωφεληθεί από την ομοιοπαθητική μέθοδο μέσα από το φαινόμενο placebo»!!!

Και φτάνουμε στους κινδύνους που παρουσιάζονται εξαιτίας της πίστης στην ομοιοπαθητική. Μια σύντομη έρευνα στο google θα εμφανίσει πληθώρα περιπτώσεων θανάτων ατόμων που προτίμησαν την εξωτική αυτή και «κοντινή στη φύση» μέθοδο, αρνούμενοι να αφεθούν στο έλεος της «συμβατικής χημικής ιατρικής». Δε λείπουν οι περιπτώσεις φυλακίσεων γονέων που αμέλησαν να απευθυνθούν σε γιατρό και στράφηκαν σε ομοιοπαθητικό πρακτικό με αποτέλεσμα να οδηγήσουν μέχρι και στο θάνατο τα παιδιά τους.

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα την εννέα μηνών Gloria Thomas. Η μικρή Gloria εμφάνισε έκζεμα και ο ομοιοπαθητικός «γιατρός» της, ο οποίος επίσης ήταν και πατέρας της, της έκανε θεραπεία, δηλαδή της έδινε νερό, όμως η κατάσταση αντί να καλυτερεύει επιδεινώθηκε. Τον Μάιο του 2002 εισήχθη σε νοσοκομείο με μολύνσεις στο δέρμα και στα μάτια. Μετά από τρεις μέρες πέθανε από σηψαιμία που είχε προκαλέσει πνευμονική αιμορραγία. Ήταν μια περίπτωση που θα μπορούσε ίσως να έχει αντιμετωπιστεί αν είχε προληφθεί εγκαίρως, και εν πάσει περιπτώσει, το βρέφος δεν χρειαζόταν να υποφέρει περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε εμφανίζει κάποια φαινομενικά ακίνδυνα συμπτώματα που κρύβουν μια επικίνδυνη ασθένεια. Ο ομοιοπαθητικός συχνά αδυνατεί να διαγνώσει σωστά μια πάθηση, εξάλλου δεν απαιτείται να έχει τελειώσει καμιά Ιατρική σχολή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο διάσημος Γ. Βυθούλκας, ο οποίος αποφοίτησε από το Ινδικό Ινστιτούτο Ομοιοπαθητικής. Ενδεικτικό επίσης είναι ότι μπορεί κάποιος να κάνει μεταπτυχιακό ομοιοπαθητικής (δεν υπάρχει ειδίκευση στην ομοιοπαθητική) μετά από παρακολούθηση 3ετούς προγράμματος της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, με τα μαθήματα να γίνονται σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας.

Φυσικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με το να απευθυνθεί στην ομοιοπαθητική όταν έχει το κοινό κρύωμα ή πονοκέφαλο και όχι μια ανίατη αρρώστια ή μια δύσκολη νόσο όπως είναι η σηψαιμία. Αυτό όμως είναι σαν να παραδέχεται ότι η ομοιοπαθητική είναι περιορισμένης εμβέλειας σε σχέση με τη συμβατική ιατρική, ότι φτάνει μέχρι ένα σημείο και από εκεί και πέρα αδυνατεί να ανταποκριθεί. Μα τότε γιατί να ασχοληθεί κανείς μαζί της; Γιατί να ρισκάρει κάποιος με την υγεία του και να μην πάει κατευθείαν σε γιατρό;

Η ομοιοπαθητική κέρδισε έδαφος μαζί με τις υπόλοιπες new age ανοησίες: φενγκ σούι, αρωματοθεραπεία, χρωματοθεραπεία, μαγνητοθεραπεία, ρέικι, ολιστική ιατρική, ιριδολογία, κεριά στο αυτί (!), ο κατάλογος γίνεται όλο και πιο παράλογος. Είναι μέρος της σύγχρονης λανθάνουσας «επιστροφής στη φύση», όπου ό,τι είναι πλαστικό και «χημικό» (σε εισαγωγικά γιατί στην πραγματικότητα όλα είναι χημικά) μας απομακρύνουν από τη φύση μας και ό,τι είναι πράσινο και μυρίζει ωραία βελτιώνει… την αύρα μας.

Η ομοιοπαθητική παρουσιάζεται κουστουμαρισμένη, σοβαροφανής και με χαμόγελα. Σε όποιο ερώτημα για λάθος διαγνώσεις, θανάτους και ανεκδοτολογικές περιπτώσεις, όπως παραπάνω της Gloria, απαντούν με μαρκετίστικες ατάκες όπως «Την ομοιοπαθητική να την εμπιστεύεσαι, τους ομοιοπαθητικούς να προσέχεις». Από πίσω όμως κρύβεται το κέρδος, η εκμετάλλευση ανθρώπων που είναι σε ανάγκη, ο δογματισμός, η έλλειψη μόρφωσης και η ευπιστία. Η ομοιοπαθητική πρέπει να μπει στη θέση που της ανήκει, μαζί με τα υπόλοιπα φαντάσματα που στέκονται ενάντια στον ορθολογισμό και την επιστήμη.